Dərman qulançarı

Dərman qulançarı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Qulançarkimilər Yarımfəsilə: Asparagoideae Cins: Qulançar Növ: Dərman qulançarı
Beynəlxalq elmi adı
Asparagus officinalis L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   42784 NCBI   4686 EOL   988015

Dərman qulançarı (lat. Asparagus officinalis) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin qulançar cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Atlantik okeanı hövzəsində və Mərkəzi Avropada, Qafqazda, Qərbi Sibirdə, Orta Asiyada, Afrikada və Asiyada yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 50-150sm-ə çatan çoxillik bitkidir. Gövdəsi düz dayanan, hamar budaqlıdır. Yan budaqları yastılaşmışdır. Əsas yarpaqları pulçuqlara qədər reduksiyaya uğramış yarpaqlar əvəz edir. Onların qoltuqlarında nazik, düz,uzunluğu 1-3 sm olan, 3-6 ədəd oturan filokladodiləri vardır. Bitki ikievlidir. Çiçəkləri yan budaqların qoltuqlarında yerləşir. Erkək çiçəklərin uzunluğu 5 mm, boruvari, ağ və yaşılımtıl-sarıdır. Dişi çiçəkləri iki dəfə azdır. İyunun ortalarından çiçəkləyir. Meyvəsi qırmizı rəngli, diametri 8 mm olan giləmeyvədir. Toxumlarla, vegetativ və kökümsovların bölünməsi ilə çoxaldılır.

Ekologiyası

Kserofit, işıqsevəndir. Çəmənlərdə, çöllərdə, kolluqlarda bitir. Torpaq şəraitinə tələbkardır, yüngül, qumluca və ya gillicə torpaqlara üstünlük verir. Torpağın yüksək turşuluğunu sevmir.

Azərbaycanda yayılması

Qarabağda, Şirvanda, Murovdağda, Alazan-Əyriçayda, Gədəbəydə, Göygöldə, Lənkəranda meşələrdə rast gəlinir.

İstifadəsi

Qida, dekorativ əhəmiyyətlidi. Qidada cavan, sulu, ətli zoğları istifadə edilir. Qulançarın zoğlarının xoş dadı və nazik qoxusu onda xüsusi maddə - asparagenin olmasına görədir.

Sinonimləri

• Asparagus altilis (L.) Asch.
  • Asparagus altilis subsp. oxycarpus (Steven) K.Richt.
  • Asparagus altilis subsp. polyphyllus (Steven ex Ledeb.) K.Richt.
• Asparagus caspius Schult. & Schult.f.
• Asparagus caspius Hohen. [Illegitimate]
• Asparagus collinus Schur [Illegitimate]
• Asparagus esculentus Salisb.
• Asparagus fiori Sennen
• Asparagus hedecarpus Andrews ex Baker
• Asparagus hortensis Mill. ex Baker
• Asparagus littoralis Steven
  • Asparagus officinalis var. altilis L.
  • Asparagus officinalis var. campestris Gren. & Godr.
  • Asparagus officinalis var. collinus Nyman
  • Asparagus officinalis subsp. officinalis officinalis
  • Asparagus officinalis var. oxycarpus (Steven) Nyman
  • Asparagus officinalis subsp. polyphyllus (Steven ex Ledeb.) Nyman
  • Asparagus officinalis var. strictus Boiss.
• Asparagus oxycarpus Steven
• Asparagus paragus Gueldenst. ex Ledeb.
• Asparagus polyphyllus Steven ex Ledeb.
• Asparagus polyphyllus Steven
• Asparagus sativus Mill.
  • Asparagus scaber var. littoralis (Steven) Nyman
• Asparagus setiformis Krylov
• Asparagus tenuifolius Gilib. [Invalid]
  • Asparagus trichophyllus var. medius Bong. & C.A.Mey.
• Asparagus vulgaris Gueldenst. ex Ledeb.