Avropada islam terrorizmi
Avropada İslam terrorizmi 20-ci əsrin sonlarından etibarən İslam Dövləti (İŞİD) və ya Əl-Qaidə, eləcə də islamçı tək qurdlar tərəfindən həyata keçirilir. Aİ-nin illik Terrorizm Vəziyyəti və Trend hesabatını (TE-SAT) açıqlayan Europol, 2006-2010-cu illərdə "islamçı terrorizm", 2011-2014-cü illərdə "dini ruhlandıran terrorizm" ifadəsini işlədib və 2015-ci ildən "cihadçı terrorizm"dən istifadə edib.[1][a] Europol cihadçılığı "ənənəvi İslam anlayışlarını istismar edən zorakı ideologiya" kimi təyin edir.
2000-ci illərin əvvəllərində İslam terror fəaliyyətinin əksəriyyəti Əl-Qaidə ilə əlaqəli idi və planlar koordinasiyalı partlayışlar həyata keçirən qrupları cəlb etməyə meylli idi. Bu dövrün ən ölümcül hücumları 2004-cü ildə 193 mülki şəxsin ölümü ilə nəticələnən Madrid qatar partlayışları (Avropada ən ölümcül islamçı hücumu) və 7 iyul 2005-ci ildə 52 nəfərin ölümü ilə nəticələnən London partlayışları idi.
2014-cü ildən sonra Avropada İslam terror hadisələrinin sayı artmışdır. [2][3][4] 2014-16-cı illərdə Avropada İslam terror hücumları nəticəsində ölənlərin sayı bütün əvvəlki illərlə müqayisədə daha çox olub və hər il daha da yüksək hücum planları qeydə alınıb. [5] Bu terror fəaliyyətini planlayanların çoxu İŞİD-dən ilhamlanıb [6] və bir çox Avropa dövlətləri ona qarşı hərbi müdaxilədə müəyyən qədər iştirak ediblər. Bir sıra sui-qəsdlər Avropa miqrant böhranı zamanı[7][8] sığınacaq axtaran şəxs kimi Avropaya daxil olmuş və ya yenidən daxil olmuş insanları əhatə edirdi və bəzi təcavüzkarlar Suriya Vətəndaş Müharibəsində döyüşdükdən sonra Avropaya qayıtmışdılar. 2014-cü ilin mayında baş verən Belçikanın Yəhudi Muzeyindəki atışma Suriya müharibəsindən qayıdan bir adamın Avropada ilk hücumu olub.
Avropada daha əvvəl İslami terror aktlarının əksəriyyəti qruplar və bombalarla həyata keçirildiyi halda, 2014-cü ildən bəri əksər hücumlar silah, bıçaq və maşınlardan istifadə edən şəxslər tərəfindən həyata keçirilib. [9] Diqqətəlayiq bir istisna, dövrün ən ölümcül hücumlarından ikisini həyata keçirən Brüssel həbsxanasıdır .
Bu dövrün ən ölümcül hücumları 2015-ci ilin noyabrında Paris hücumları (130 ölü), 2016-cı ilin iyulunda Nitsa yük maşını hücumu (86 ölü), 2016-cı ilin iyununda Atatürk Hava Limanında baş verən hücum (45 ölü), 2016-cı ilin martında Brüssel partlayışları (32 ölü), və 2017-ci ilin mayında Mançester Arenada baş verən partlayış (22 nəfər həlak olub) hadisələridir. Bu hücumlar və təhdidlər Fransada Sentinelle Əməliyyatı, Belçikada Vigilant Guardian və Brüssel əməliyyatı və Birləşmiş Krallıqda Temperer əməliyyatı kimi böyük təhlükəsizlik əməliyyatlarına və planlarına səbəb olub.
Tərif[redaktə | mənbəni redaktə et]
Europol tərəfindən 2020 TE-SAT cihadçılığı "ənənəvi İslam anlayışlarını istismar edən zorakı ideologiya" kimi təsvir edir. [10] Cihadçılar bunu “cəhd” və ya “səy” mənasını verən cihad anlayışından istifadə etməklə izah edirlər, lakin eyni zamanda dini cəhətdən icazə verilən müharibəyə də istinad edə bilərlər və yalnız İslam qanunlarının şərhləri ilə idarə olunan İslam dövləti yaratmağı hədəfləyirlər. Hesabat cihadçılığı sələfiliyin zorakı alt cərəyanı kimi təsvir edir, eyni zamanda sələfiliyin digər alt cərəyanlarının daha sakit olduğunu qeyd edir. Cihadçılığın iki əsas nümayəndəsi Əl-Qaidə və İŞİD-dir.
Ümumi baxış[redaktə | mənbəni redaktə et]
| İl | Hücumlar [b] | Ölümlər [c] |
|---|---|---|
| 2006 | 1 | Məlumat verilməyib |
| 2007 | 4 | Məlumat verilməyib |
| 2008 | 0 | Məlumat verilməyib |
| 2009 | 1 | Məlumat verilməyib |
| 2010 | 3 | Məlumat verilməyib |
| 2011 | 0 | Məlumat verilməyib |
| 2012 | 6 | 8 |
| 2013 | 0 | 1 |
| 2014 | 2 | 4 |
| 2015 | 17 | 150 |
| 2016 | 13 | 135 |
| 2017 | 33 | 62 |
| 2018 | 24 | 13 |
| 2019 | 21 | 10 |
| 2020 | 14 | 12 |
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "EU Terrorism Situation & Trend Report (Te-Sat)". Europol (ingilis). 2021-11-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-28.
- ↑ Emmanuel Guerisoli. "The New-Old Terror Wave in Europe" Arxivləşdirilib 2021-12-21 at the Wayback Machine. Public Seminar. 13 September 2017. Quote: "Europe is currently in a new expansionist phase of this latest cycle of terror. [...] The Brussels Jewish Museum attack in May 2014 is the first incident of this new expansive phase".
- ↑ Maria do Céu Pinto Arena. Islamic Terrorism in the West and International Migrations: The 'Far' or 'Near' Enemy Within? Arxivləşdirilib 2022-08-08 at the Wayback Machine. Robert Schuman Centre for Advanced Studies, May 2017. p.15.
- ↑ "Deaths from terrorism in Europe have spiked since 2014" Arxivləşdirilib 2022-08-19 at the Wayback Machine. The Irish Times. 16 June 2017.
- ↑ Petter Nesser, Anne Stenersen and Emilie Oftedal. "Jihadi Terrorism in Europe: The IS-Effect" Arxivləşdirilib 2022-05-20 at the Wayback Machine. Perspectives on Terrorism, volume 10, issue 6. December 2016. pp.3–4
- ↑ Seamus Hughes. "Allies Under Attack: The Terrorist Threat to Europe" Arxivləşdirilib 2022-08-23 at the Wayback Machine. Program on Extremism – George Washington University. 27 June 2017.
- ↑ Maria do Céu Pinto Arena. Islamic Terrorism in the West and International Migrations: The 'Far' or 'Near' Enemy Within?. Robert Schuman Centre for Advanced Studies, May 2017. pp.15, 20
- ↑ "Vurdering af terrortruslen mod Danmark". pet.dk. Danish Security and Intelligence Service. January 2018. səh. 5. 2022-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-19.
Gerningsmændene til angreb i Europa har i mange tilfælde været kendt af sikkerhedsmyndighederne i forvejen for at nære sympati for militant islamisme. Der har også været tilfælde, hvor personer gennemgik en meget hurtig radikalisering eller har haft psykiske eller andre personlige problemer. Siden efteråret 2015 har en række personer indrejst med flygtningestrømmen været involveret i angreb, herunder afviste asylansøgere.
- ↑ Petter Nesser, Anne Stenersen and Emilie Oftedal. "Jihadi Terrorism in Europe: The IS-Effect" Arxivləşdirilib 2022-05-20 at the Wayback Machine. Perspectives on Terrorism, volume 10, issue 6. December 2016. pp.12–13
- ↑ (ingilis). (#cite_web_url)"European Union Terrorism Situation and Trend report (TE-SAT) 2020" Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine. Europol. pp. 33, 35–36. Retrieved 24 June 2020.