Azərbaycan tarixşünaslığında milliyətçilik

Azərbaycan tarixşünaslığında bir sıra faktlar milliyətçiliyin təsiri ilə izah edilir.

Əcdadlar

• Qafqaz albanları. Albanlar Azərbaycan xalqının əcdadı hesab edilir və onların Azərbaycan etnogenezində xüsusi rol oynaması Azərbaycan tarix dərsliklərində qeyd edilir. Azərbaycan alimlərinə görə müasir Azərbaycan Alban dövlətinin və onun ərazisinin varisidir. Bundan başqa hun və xəzər axınlarından sonra albanların türk gəlinlər alması faktı da irəli sürülür. Buna sübut olaraq, "Alban ölkəsinin tarixi" əsərində alban aristokratiyasının buddistlərlə evliliyə görə qınanması göstərilir.
  • Cavanşir. VII əsrdə Qafqaz Albaniyası sərhədlərini genişləndirən Cavanşir Azərbaycanın qurucu lideri olaraq təqdim edilir.
• Babək. Ərəb boyunduruğuna qarşı mübarizənin simvolu sayılan Babəkin vətəni müdafiə etməkdəki cəsarəti tarix kitablarında dəfələrlə qeyd edilir.
• Uzun Həsən. Azərbaycan dövlətinin qurucu qəhrəmanlarından biri olaraq göstərilən Uzun Həsən müdrikli və uzaqgörənliyə malik ölan böyük siyasətçi kimi təqdim edilir. Bundan başqa o, vergi sistemi, dövlət xəzinəsi və nizami ordu yaratmışdır (Bax: Uzun Həsənin Qanunnaməsi).
• Sara Xatun. Azərbaycan tarix dərsliklərinə görə Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənin anası Sara Xatun ilk azərbaycanlı qadın diplomatdır. O, Osmanlı hökmdarı Fateh Sultan Mehmetlə diplomatik danışıqlar apararaq Trabzon yunan imperiyası xəzinəsindən oğlu üçün pay almışdır.
• Şah İsmayıl Xətai. Şah İsmayıl feodallar arasındakı ziddiyətləri sona yetirən vahid Səfəvi imperiyasının qurucusudur. Bundan başqa o, Azərbaycan dilini dövlət dili elan etmişdir.

Hadisələr

• Hun və Xəzər axınları. Azərbaycan Sovet tarixşünaslığında hun və xəzərlərn tamamilə türk sayıldığı orta əsr mənbələri (məsələn, Təbəri) istifadə edilir.
• Malatya və Otluqbeli döyüşləri. Ağqoyunlu və Osmanlı arasında baş verən döyüşlər xristianların türkləri bölmək və onları idarə etmək üçün qurduqları planın nəticəsi olaraq göstərilir.
• Xanlıqlar dövrü. Azərbaycan ərazisində həddindən artıq parçalanmanın olması və xanlar arasındakı mübarizə Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalına səbəb olub.

Ədəbiyyat

• Audrey L. Altstadt. The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule. Series: Hoover Institution Press Publication 410. Stanford, CA: Hoover Institution Press, Stanford University, 1992, 331 p. ISBN 0817991824, ISBN 9780817991821
• Kilit Aklar, Yasemin. "Nation and History in Azerbaijani School Textbooks." Ab Imperio, vol. 2005 no. 2, 2005, p. 469–497. Project MUSE, doi:10.1353/imp.2005.0119.