Banks
| Banks adası | |
|---|---|
| ing. Banks Island | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 70,028 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 290 km |
| Hündür nöqtəsi | 730 m |
| Əhalisi |
|
| Yerləşməsi | |
| 73°00′00″ şm. e. 121°30′00″ q. u. | |
| Ölkə |
 Kanada |
| Vilayət | |
| Arxipelaq | |
| Akvatoriya | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Banks (Banksın adası, ing. Banks Island) — Kanada Arktik arxipelaqının iri adalarından biri. İnzibati cəhətdən Kanadanı Şimal-Qərb əraziləri vilayətinə daxildir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ada 1820-ci Vilyam Parri tərəfindən Cozef Banksın şərəfinə adlandırılmışdır. Robert Mak-Klur bölgəni araşdırarkən (1850–1854) adanı xəritəsində "Berinq adası" adlandırmışdır.
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ada Viktoriya (ada)sından şərqdə Uels Şahzadəsi (boğaz), materikdən (cənub) Amundsen körfəzi ilə ayrılır. Onun qərb sahillərini Bofort dənizinin suları yuyur. Şimal-şərqdən Mak-Klur boğazı vastəsi ilə Şahzadə Patrik və Melvill adasından ayrılır. Ərazisi 70,028 km² təşkil edir. Adaların dünyada sahəsinə görə sıralamasıda 24-cü yerdə gedir, Kanadanın isə 5-ci adasıdır. Onun uzunluğu 380 km, eni 290 km təşkil edir. Ən hündür nöqtəsi Darem-Hayts (Durham Heights) zirvəsidir ki, onunda hündürlüyü 730 m təşkil edir.
Ən iri çayları : Tomsen, Biq-River və Bernard. Çayları Biq-River və Bernard qərbə Şimal Buzlu okeana, Tomsen isə şimala Mak-Klur boğazına istiqamətlənir. Ən iri buxtaları: de-Sali (cənub-şərqdə), Tisicer (cənub-qərbdə), Bernest və Storkerson (qərbdə). Ucqar nöqtələri: Şahzadə-Alfred burnu (şimal-qərbdə), Kellett burnu (cənub-qərbdə), Lamton burnu (cənubda), Rassel burnu (şərqdə), Rotsli burnu (şimalda).
Flora və fauna[redaktə | mənbəni redaktə et]
Adada ağaclar bitmir, ən hündür bitki Arktika söyüdüdür ki, onunda hündürlüyü 10 sm yüksək olmur. 1961-ci ildən adada iki qoruq yaradılmışdır. Şimalında Olavik milli parkı yerləşir. Banks adasında Ağ qazlatın dünya üzrə populyasiyasının ⅔ cəmlənmişdir. Burada həmçinin Tundra karibusu, Ağ ayı, köçəri quşlardan Gəzərgi qaratoyuq və Qaranquş kimi canlıları görmək olar.
İlk dəfə məhz burada Ağ ayı ilə Qonur ayının ibriti aşkarlanmışdır.
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
Adanın yeganə daimi yaşayış məntəqəsi Saks-Hardur. Eskimoslar kəndlərini İnhuak adlandıtırlar.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Canada. Banks Island, a Natural Area of Canadian Significance. Natural area of Canadian significance. Ottawa: Parks Canada, 1978.
- Cotter, R. C., and J. E. Hines. 2001. "Breeding Biology of Brant on Banks Island, Northwest Territories, Canada". Arctic. 54: 357–366.
- Gajewski, K, R Mott, J Ritchie, and K Hadden. 2000. "Holocene Vegetation History of Banks Island, Northwest Territories, Canada". Canadian Journal of Botany. 78: 430–436.
- Holyoak, D. T. Notes on the Birds of Southwestern Banks Island, Northwest Territories, Canada. Bulletin of the British Ornithologists' Club, Vol.103,No.2, June. 1983.
- Manning, T. H., E. O. Höhn, and A. H. Macpherson. The Birds of Banks Island. 1956.
- Stephens, L. E., L. W. Sobczak, and E. S. Wainwright. Gravity Measurements on Banks Island, N.W.T. Gravity map series, no. 150. Ottawa: Dept. of Energy, Mines and Resources, Earth Physics Branch, 1972.
- Struzik, Ed. 2000. "AND THEN THERE WERE 84,000 — The Return of Musk-Oxen to Canada’s Banks Island in Recent Decades Is Just One Chapter of a Beguiling Arctic Mystery". International Wildlife. 30, no. 1: 28.
- Will, Richard T. Utilization of Banks Island Muskoxen by Nineteenth Century Copper Inuit. [S.l.]: Boreal Institute for Northern Studies, 1983.