Buxarest sülh müqaviləsi (1812)

Buxarest sülh müqaviləsi — Rusiya imperiyası ilə Osmanlı imperiyası arasında bağlanmış müqavilədir. Müqavilə nəticəsində 1806-1812 Rusiya-Osmanlı müharibəsinə son qoyulmuşdur. Sülh danışıqlarına Osmanlı qüvvələrinin ruse yaxınlığında məğlub edilməsindən sonra başlandı. Napolyonun Rusiyaya hücum etmək təhlükəsi var idi. Bunun üçün də Rusiya mümkün qədər tez Osmanlı ilə müqavilə bağlamaq niyyətində idi. Osmanlı dövləti də öz növbəsində müharibədən mümkün qədər az ziyanla çıxmaq istəyirdi. Uzun danışıqlardan sonra 28 may 1812-ci ildə Buxarestdə sülh müqaviləsi imzalandı. Müqaviləni Rusiya tərəfdən Mixail Kutuzov, Osmanlı tərəfdən Əhməd paşa imzalamışdır. Müqaviləyə əsasən prut çayı sərhəd qəbul edildi. Osmanlı dövləti Cənubi Qafqazdakı rus işğallarını tanımalı oldu. Valaxiya və Moldova knyazlığı, həmçinin Suxumi Rusiya imperiyasına, Anapa qalası, Poti isə Osmanlı dövlətinə verildi. Dunay çayında rus gəmilərinə üzmə hüququ verildi. Dunay knyazlıqları özünü idarətmə, Serbiya isə daxili muxtariyyat hüququ qazandı. Müqavilə nəticəsində Rusiya imperiyası cənub sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin etdi. Dunay ordusunu isə qərb sərhədlərinin müdafiəsi üçün səfərbərliyə aldı. Osmanlı dövləti serblərə muxtariyyat hüququnu tanımadı. Napoleonun Rusiyaya hücumundan istifadə edən osmanlılar serb üsyanını yatırdı. Lakin fransa ilə müharibədən qalib çıxan Rusiya serb məsələsini daha qabarıq şəkildə qaldırmağa başladı. 1859-cu ildə Moldova və Valaxiya knyazlıqları birləşdirildi. 1873-cü ildə isə Bessarabiya quberniyası təşkil edildi.

İstinadlar

• Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası II cild. səh. 360.
• 1812 Bükreş antlaşmasının maddeleri ve önemi Arxivləşdirilib 2020-09-30 at the Wayback Machine