Bığcıqsızlar

Bığcıqsızlar
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Bığcıqsızlar
Beynəlxalq elmi adı
Protura F.Silvestri, 1907
Şəkil axtarışı ITIS   99210 NCBI   29999 EOL   7116

Bığcıqsızlar -(lat. Protura) Altıayaqlılar yarımtipinin Gizliçənəlilər sinfinə aid olan dəstə.

Xarici quruluşu

Çox kiçik ölçüləri (0,5-2,0 m) və qurdşəkilli çevik bədəni ilə fərqlənir. Başında bığcıqlar və göz yoxdur. Ağız orqanları deşici-sorucu, zəif, fırçaşəkilli olub, baş kapsulunun içərisinə çəkilmişdir. Döş ayaqları bütövlükdə qısa və ya caynaqlıdır, ancaq qabaq ayaqları qalanlarından xeyli uzundur. Qarıncığın ilk üç seqmentində ayaq çıxıntıları vardır. İnkişafı anamorfozdur, yumurtadan 8 buğumlu qarıncığı olan sürfə çıxır, qabıqqoyma prosesində daha üç seqment əldə edir. Bu cücülərdə başın yanlarında xüsusi orqan – «yalançı gözcüklər» vardır. Görünür, bunlar rütubətin dəyişməsini və havanın vibrasiyasını qavramağa xidmət edir. Tənəffüs orqanları müxtəlifdir. Bir çoxları bədənin bütün səthi ilə, ya da traxeyalarla nəfəs alır. İlkinqanadsızlar arasında bığcıqsızlar dəstəsi bütövlükdə zəif öyrənilmişdir.

Həyat tərzi

Onlar torpaqda, döşənəkdə, nəm yerlərdə yaşayırlar.

Yayılması

Dünya faunasında 220-yə yaxın, MDB-də 1 növü məlumdur. Avrasiyada yaşayan 90-a yaxın növü məlumdur. Azərbaycanda Eusentomon transitorum Berl. növü torpaqda, meşə döşənəyində, çürüyən kötüklərdə, mamırda yaşayır. Kütləvi yığınlarına nadir hallarda rast gəlmək olur (Bey-Biyenko, 1980).