Cənubi Koreyada din
Cənubi Koreyada din — Buddizm və xristianlıq. Qədim dövrlərdə 500 il Coson sülaləsinin rəsmi ideologiyası olan konfutsiçiliklə yanaşı, Koreyanın sadə xalqının əsas dini olan şamanizm də geniş yayılmışdı. 2015-ci ildə ölkə əhalisinin təxminən 56%-i heç bir dinin tərəfdarı deyil, protestantlar və katoliklər əhalinin 27,7%-ni, buddistlər isə 15,5%-ni təşkil edir.[1] Digər dinlərin tərəfdarları dindar əhalinin təxminən 0,6%-ni təşkil edir. Konfutsiçilik az sayda dindar tərəfindən qəbul edilir, lakin onun təsir xüsusiyyətləri hələ də koreyalıların həyat tərzində müşahidə olunur.
Buddizm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Seon məktəbi də daxil olmaqla Koreya Buddizminin çoxlu sayda müxtəlif məktəbi var. Bununla belə, Koreyadakı Buddist məbədlərinin əksəriyyəti Çoqye monastır ordeninin bir hissəsidir. Buddizmin bir çox ardıcılları Buddist inanclarını şamanizmlə birləşdirir. Cənubi Koreyada Buddizmin dominant qolu Seonq məktəbi ilə sıx bağlı olan Çoqye ordenidir. Bulquksa və Pomosa kimi ən qədim və məşhur məbədlərin əksəriyyəti bu ordenə aiddir. Qərargahı Seulda, Çoqesa məbədində yerləşir.
Xristianlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
18-ci əsrin sonlarında Koreyada praktiki olaraq mövcud olmayan xristianlıq 1970–1980-ci illərdə çox sürətlə gücləndi və 1990-cı illərdə yavaş böyüməsinə baxmayaraq, ardıcıllarının sayına görə Buddizmi üstələyirdi. Protestant kilsələri, o cümlədən Presviterianizm, Pentikostallar (o cümlədən, Tanrı məclislərindən olanlar) və metodistlər geniş yayılmışdır. Katoliklik və pravoslavlıq da etiqad olunur. Xristianlığın mövqeləri xüsusilə ölkənin qərbində, Seul, Kyonqido və Honam bölgəsində güclüdür. Seulda dünyanın ən çox ziyarət edilən kilsəsi Yeouido kilsəsi yerləşir. Koreyada pravoslav xristianlar da var. Tarixən pravoslav kilsəsinin missiyası 19-cu əsrin sonlarında yaranmağa başlayıb. Burada pravoslavlığın qurulması üçün əhəmiyyətli səylər göstərən missiyanın ilk rəhbəri Arximandrit Xrizant (Şçetkovski) olmuşdur.[2]
Şamanizm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cənubi Koreyadakı digər dinlərdən fərqli olaraq, şamanizmin dəqiq müəyyən edilmiş başlanğıcı yoxdur. Zaman keçdikcə o, Koreya Buddizmi ilə sıx əlaqəyə girdi. Şamanizmi qəbul edənlərin əksəriyyəti də özlərini Buddist hesab edirlər, lakin bütün Buddistlər şamanizmin ardıcılları deyil. Koreyada şamanizm populyarlığını itirsə də, şaman ayinlərinin bir çoxu bu gün də icra olunur. Cənubi Koreyadakı ən böyük şaman birliyinin 100.000-dən çox üzvü var. Jeju istisna olmaqla, şaman ayinlərini yerinə yetirənlərin demək olar ki, hamısı qadındır. Şaman ritualları bölgədən bölgəyə fərqlənir.
Konfutsiçilik[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cənubi Koreyalıların yalnız 0,7%-i özlərini "Konfutsiçi" hesab edir. Bununla belə, konfutsiçiliyin ölkədəki digər dinlərə, eləcə də Koreya mədəniyyətinə təsiri çox böyükdür. Konfutsi ritualları bu gün də koreyalılar tərəfindən həyata keçirilir. Onlardan ən məşhuru Seulda Konfutsi məqbərəsində icra edilən illik rituallardır. Digər rituallar, məsələn, qəbilələrin qurucularına hörmət etmək, ölkənin hər tərəfinə səpələnmiş məzarlarında həyata keçirilir.[3]
İslam[redaktə | mənbəni redaktə et]
Müasir Koreya ərazisində İslam dininin yaranması 1950–53-cü illər Koreya müharibəsi zamanı Türkiyə ordusunda iştirak etmiş türk imamları — Əbdürrəhman, Əbdülqafur Karaismailoğlu və Zübeyr Koçun adları ilə bağlıdır. Çadır məscidləri əvvəlcə türk əsgərləri üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin eyni zamanda koreyalılar üçün dini təhsil mərkəzinə çevrildi. Humanitar missiya sayəsində türklər yerli əhali arasında çox xoş təəssürat yaratdılar. Koreyada müharibə başa çatdıqdan sonra kiçik, lakin fəal ümmət formalaşdı və 1955-ci ilin sentyabrında dini daha da öyrətmək və yaymaq üçün Koreya İslam Cəmiyyəti burada peyda oldu. Hərbi düşərgələrdə məscidləri ziyarət edən koreyalılar böyük qruplar halında İslamı qəbul etdilər: İmam Karaismailoğlunun təsirli mühazirəsindən sonra 57 koreyalı dərhal öz imanlarına şəhadət verdilər və bir il sonra Seuldakı hərbi düşərgədə müvəqqəti məscidin açılışında 58 nəfər insanlar şəhadəti deyirdilər. 1957-ci ilin ortalarında müsəlman koreyalıların sayı artıq 208 nəfərə çatmışdı. 1967-ci ildə Koreya İslam Təşkilatı rəsmi qeydiyyatdan keçərək ölkə müsəlmanlarının maraqlarını təmsil etməyə başlayıb. Belə ki, hər bir mömin hər ay namaza üç nəfəri özü ilə gətirməli, qeyri-müsəlman dostlarının evlərinə fəal baş çəkməli, İslam haqqında məlumat yaymalı və ərəb dilini öyrənməli idi. 1970-ci illərdə bir milyondan çox işçi ərəb ölkələrində işləmək üçün getdi, onların çoxu İslamı qəbul etdi və vətənlərinə qayıdaraq yerli müsəlmanlar sırasına qoşuldu. Əməkdaşlıq 1976-cı ildə Seulda çoxdan gözlənilən məscidin tikintisi ilə yekunlaşdı və iki il sonra 132 Koreya müsəlmanından ibarət ilk qrup Məkkəyə Həcc ziyarətinə getdi. İndi Koreyada 150 minə yaxın müsəlman var ki, onların da 40 mini koreyalılardır. Malaziya, Səudiyyə Ərəbistan tələbələri təhsil almaq üçün Koreyaya gəlirlər; burada Pakistan, İndoneziya və Özbəkistandan olan insanlar işləyir. Yeni minilliyin əvvəlində müsəlmanları nüfuzdan salan bir çox hadisələrə — Nyu-Yorkda əkiz qüllələrin partladılmasına, Əfqanıstanda koreyalı missionerlərin əsir götürülməsinə, İraqdakı müharibəyə baxmayaraq, Koreyada müsəlmanlara münasibət kifayət qədər neytral qaldı. Koreyalılar İslama dindarlarla tanışlıq və ünsiyyət, eləcə də ərəb mədəniyyətinə maraqlarına görə gəlirlər. 2004-cü ildə İraqdakı 37 Koreya əsgəri İslamı qəbul etdiklərini bəyan etdilər. Bu gün Cənubi Koreya müsəlmanlarını Koreya Müsəlmanları Federasiyası təmsil edir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "성별/연령별/종교별 인구-시군구". KOrean Statistical Information Service (koreya). Statistics Korea. 2017-01-05. 2006-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-19.
- ↑ "Koreyadakı Rus Pravoslav İcmasının veb saytı". 2009-06-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-07-12.
- ↑ "Koreyada Konfutsiçiliyin Dövlət İdeologiyası kimi formalaşması". cyberleninka.ru. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-19.