Dəyirmiyarpaq pirola
| Dəyirmiyarpaq pirola | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Dəyirmiyarpaq pirola |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Dəyirmiyarpaq pirola - (lat. Pyrola rotundifolia L.). Erikakimilər - (Ericaceae)fəsiləsinə aid bitki növüdür.[2]
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Kritik təhlükə həddində olanlar” kateqoriyasına aiddir –CR B1ab(i,ii,iii,iv,v). Azərbaycanın nadir növüdür. [3]
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 20-35 sm hündürlükdə olur. Kökətrafı rozetdə yerləşən yarpaqlar dairəvi və ya oval, əsasında nisbətən ürəkşəkilli, demək olar ki, tam kənarlı, çılpaq, 3-5 sm uzunluqda, 2-5 sm enindədir. Salxım düz, uzun, 8-15 çiçəklidir. Çiçəklər dairəvi yerləşir. Kasacığın dilimləri yumurtavari-lansetşəkilli, iti, təpə hissəsi aşağı ayilmişdir. Çiçək tacı ağ, bəzən çəhrayımtıl və ya yaşılımtıl, çalarlıdır. 8–10 mm uzunluqda, 4–6 mm enində, küt, tamkənarlıdır, kasacıq dilimlərindən 2-3 dəfə uzundur. Sütuncuğu uzun, qövsvari, aşağı əyilmiş, yuxarı hissədən həlqələri qalınlaşmışdır, 7–10 mm uzunluğundadır. Qutucuq 4–5 mm uzunluğunda, 7–8 mm enindədir.[4]
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləmə iyun-avqust, meyvə vermə avqust-sentyabr aylarında baş verir. Toxumla çoxalan, xüsusi şəraitə olduqca tələbkar bitkidir. Orta dağ qurşağından subalp qurşağa qədər meşə, kolluq, qayalıqlarda rast gəlinir.[4]
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Böyük Qafqazın Quba sahəsi, şərq və qərb hissələri.[4][5]
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın sayə tədricən azalır, ətraf mühit amillərinin mənfi təsirinə həssaslıq müşahidə olunur.[6]
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Antropogen amillər (yayıldığı fitosenozlarda qaratikanların və meşələrin qırılması), xüsusi yaşayış mühitinə tələbkar olması.
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın nəzarətə götürülməsi, mütəmadi monitorinqlərin aparılması təklif olunur.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 396.
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri. II nəşr. Bakı-2013.
- ↑ http://redbook.az/?options=project&id=D%C9%99yirmiyarpaq%20pirola[ölü keçid]
- ↑ 1 2 3 Флора Азербайджана, 1957
- ↑ Əsgərov A.M., 2005
- ↑ Kərimov V.N., 2013