Dovşankələmikimilər
| Dovşankələmikimilər | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Crassulaceae | ||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Elmi adı | ||||||||||||||||
| Crassulaceae | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Dovşankələmikimilər (lat. Crassulaceae) — ikiləpəlilər sinfinin daşdələnçiçəklilər sırasına aid bitki fəsiləsi.
Təbii yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Cənubi Afrika, Meksika və Aralıq dənizi ölkələrinin quru, daşlıq yerlərində yayılan 35 cinsi və 1400 növü məlumdur.
Botaniki təsviri[redaktə | əsas redaktə]
Dovşankələmikimilərin çiçəkləri müntəzəmdir. İkicinsli, az-az hallarda bircinsli, ikievli bitkilərdir. Sadə, qarşılıqlı düzülmüş yarpaqları ətli, gövdəsi şirəli olur. Çiçəkləri ikiqat yanlıqlı, çox vaxt ikicinsiyyətli, beşüzvlüdür, ayrı-ayrı hallarda 3-4-6 üzvü olur. Kasacıqları sərbəstdir ya da nadir hallarda aşağıdan bitişikdir. Ləçəkləri sərbəstdir və ya az-çox bitişikdir. Erkəkcikləri 10, bəzən 6-8-12 və ya 20-dir. Yuxarı yumurtalıqdır, az-az hallarda yumurtalığı yarım aşağıdır. Meyvəsi 5-10 meyvə yarpaqcığının birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Meyvəsi çoxtoxumlu yarpaqmeyvədir. Ot və ya kol şəklindədir. Yarpaqları adətən ətli (sukkulent) və bəsitdir. Entonomofil və kserofit bitkilərdir.
Cins və növləri[redaktə | əsas redaktə]
- Aeonium undulatum
- Aeonium arboreum
- Aeonium canariense
- Aeonium ciliatum
- Aeonium cuneatum
- Aeonium glutinosum
- Aeonium haworthii
- Aeonium hierrense
- Aeonium holochrysum
- Aeonium leucoblepharum
- Aeonium nobile
- Aeonium tabuliforme
- Aeonium urbicum
- Crassula aquatica
- Crassula arborescens
- Crassula colorata
- Crassula connata
- Crassula elegans
- Crassula falcata
- Crassula multicava
- Crassula picturata
- Crassula tillaea
- Dudleya abramsii
- Dudleya blochmaniae
- Dudleya brittonii
- Dudleya caespitosa
- Dudleya calcicola
- Dudleya candelabrum
- Dudleya cymosa
- Dudleya densiflora
- Dudleya edulis
- Dudleya farinosa
- Dudleya gnoma
- Dudleya greenei
- Dudleya lanceolata
- Dudleya multicaulis
- Dudleya nesiotica
- Dudleya palmeri
- Dudleya pulverulenta
- Dudleya saxosa
- Dudleya setchellii
- Dudleya stolonifera
- Dudleya variegata
- Dudleya verityi
- Dudleya virens
- Dudleya viscida
- Kalanchoe arborescens
- Kalanchoe blossfeldiana
- Kalanchoe farinacea
- Kalanchoe fedtschenkoi
- Kalanchoe gastonis-bonnieri
- Kalanchoe orgyalis
- Kalanchoe robusta
- Kalanchoe thyrsiflora
- Sedum acre
- Sedum albomarginatum
- Sedum album
- Sedum cauticola
- Sedum debile
- Sedum divergens
- Sedum eastwoodiae
- Sedum glaucophyllum
- Sedum lanceolatum
- Sedum laxum
- Sedum lineare
- Sedum morganianum
- Sedum niveum
- Sedum oblanceolatum
- Sedum obtusatum
- Sedum ochroleucum
- Sedum oreganum
- Sedum oregonense
- Sedum radiatum
- Sedum reflexum
- Sedum rubrotinctum
- Sedum sexangulare
- Sedum spathulifolium
- Sedum spurium
- Sedum stenopetalum
- Sedum ternatum
- Umbilicus chloranthus
- Umbilicus chrysanthus
- Umbilicus erectus
- Umbilicus horizontalis
- Umbilicus intermedius
- Umbilicus oppositifolius
Ekologiyası[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanda yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanda bu fəsilənin 4 cinsi və 30 növü yayılmışdır. Əksəriyyəti sukkulentdir, yəni dağ yamaclarında, quru qayalıq, daşlıq, susuz yerlərdə və meşə kənarlarında bitir. Bəzi növləri bəzək bitkisi kimi becərilir. Əsasən vegetativ çoxalır.
İstifadəsi[redaktə | əsas redaktə]
Qayaotu (lat. sempervivum) cinsinin kürəvi qayaotu (lat. sempervivum globiferum) növünün cavan yarpaqlarını şorabaya tökürlər. Bəzək bitkisidir. Qayaqoruğu (lat. sedum) cinsinin ağ qayaqoruğu (lat. sedum album) növünün yarpaq və zoğlarının ucları salat üçün işlədilir.