Dovşanlı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Dovşanlı
40°03′37″ şm. e. 46°36′40″ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Rayon Kəlbəcər rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 984 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Rəsmi dili ermənicə
Dovşanlı xəritədə

Dovşanlı — Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun Dovşanlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.[1]

Kəndin adı 29 dekabr 1992-ci ilə qədər Aracadzor olmuşdur[2].

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

Dovşanlı kurqanları (e.ə. XI-IX əsrlərə aid 9 kurqan) kəndin yaxınlığındadır. Bəzi mənbələrdə Dovşanlı, Ayıdərəsi adları ilə də yad olunur. Tədqiqatçılar Aracadzor oykonimini ermənicə arc və dzor sözlərindən ibarət "ayı dərəsi" mənasını ifadə edən toponim kimi izah etmişlər. Əslində araça/araçı türk dillərində "qoruyucu, keşikçi", zor/zur "təpə, zirvə" deməkdir.[3]

Dovşanlı Kəlbəcər rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Xaçın çayının sahilində, Qarabağ silsiləsinin ətəyindədir. XIX əsrdə bu kənddə yerləşmış ermənilər onun adını dəyişib Aracadzor (ayı dərəsi) kimirəsmiləşdirmışdilər. 1917-ci ildə Dovşanlı altı qışlağı olan böyük kənd kimi qeydə alınmışdır. Güman etmək olar ki, bu coğrafi ad dovşanlı nəslinin adı ilə bağlı olub, etnotoponimdir. 1992-ci ildə kəndin keçmış adı yenidən bərpa edildi. Dovşan komponentli coğrafi adlar umumtürk toponimiyasında, o cümlədən Qafqazda geniş yayılmışdır: Dovşan dağı (Qəbələ), DovŞan düzü (Şəki rayonunun Orta Zəyzit kəndi), Dovşan dərəsi (Qəbələ, Zəngilan, Laçın və Masallı), Dovşan yaylağı (Ağsu), Dovşan təpəsi (Abşeron, İmişli, Gədəbəy), Dovşanlu (Türkiyə), Dovşanlı (Ermənistan) və başqaları[4].

Dovşanlı kəndi əvvəllər Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində Ağdərə rayonu inzibati ərazisinə aid idi, lakin 1992-ci ildə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi qonşu Ağdam, Tərtər və Kəlbəcər rayonları arasında bölüşdürüldü. Dovşanlı kəndi də Kəlbəcər rayonuna birləşdirilən kəndlərdən biridir. Dovşanlı kəndi Qarabağ müharibəsi zamanı 1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.

Toponim[redaktə | əsas redaktə]

Accadzor Ağdərə rayonunda kənd adı. 1830-cu ildə Zəngəzurun Oxçu kəndindən köçmüş ermənilər burada yerləşdirilmişdir. Türk dillərində arça (ardıç) və ermənicə dzor dərə sözlərindən ibarətdir. Ermənistanda və Yuxarı Qarabağda bir sıra yaşayış məntəqə adlarındakı ermənicə dzor sözü erməni tədqiqatcısı Q.Kapansyana görə Urartu dilində tara dərə sözü ilə bağlıdır. Urartu dilində olan tara sözü qədim türkmənşəli dərə sözündəndir. Erməni dilində arca (ardıç) sözü yoxdur. Bu toponim türkmənşəlidir. İrəvan əyalətində orta əsrlərdə Arcazur, Arcanotsa və b. kənd adları ilə mənaca eynidir.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
  2. ↑ "Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı qərarı". e-qanun.az (azərb.). e-qanun.az. 2013-06-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-11.
  3. ↑ "Dovşanlı". Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I. Bakı: "Şərq-Qərb". 2007. 304. ISBN 978-9952-34-155-3.
  4. ↑ Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı: Şərq-Qərb, 2007.

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]


Kəlbəcər rayonu  Kəlbəcər rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Kənd  Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Dovşanlı&oldid=5725933"