Eugnathostomata
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
Eugnathostomata (yun. εὖ "yaxşı, həqiqi" + γνάθος "çənə" + στόμα "ağız"), çənəli onurğalıları (Gnathostomata) əhatə edən bir infrafilumdur.[1] Bu qrup, bütün canlı çənəli balıqları (Chondrichthyes və Osteichthyes) və dörd ətraflı onurğalıları (Tetrapoda) ehtiva edir. Eugnathostomata, çənəsiz balıqlar (Agnatha) ilə müqayisədə daha müxtəlif və geniş yayılmışdır.
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Eugnathostomata üzvləri aşağıdakı xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur:
- Çənələr: Ən əsas xüsusiyyət, qidalanma və müdafiə üçün istifadə edilən çənələrin olmasıdır. Çənələr, qəlsəmə tağlarının modifikasiyası ilə inkişaf etmişdir.[2]
- Cüt üzgəclər: Eugnathostomata üzvləri, ümumiyyətlə, hərəkət və manevr qabiliyyəti üçün cüt üzgəclərə malikdirlər.
- Üç yarım dairəvi kanal: Daxili qulaqda üç yarım dairəvi kanal var, bu da onların tarazlıq və koordinasiya hisslərini inkişaf etdirir.
- Dişlər: Çənələrdəki dişlər, qidanı tutmaq və parçalamaq üçün istifadə olunur.
- Miyelinli sinirlər: Sinir sistemi, daha sürətli sinir impulslarının ötürülməsinə imkan verən miyelinli sinirlərə malikdir.
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Eugnathostomata, iki əsas qrupa ayrılır:
- Chondrichthyes (Qığırdaqlı balıqlar): Bu sinif, köpəkbalıqları, vatozlar və ximeraları əhatə edir. Qığırdaqlı balıqlar, qığırdaqdan ibarət bir skeletə malikdirlər.
- Osteichthyes (Sümüklü balıqlar): Bu sinif, bütün digər canlı balıqları və dörd ətraflı onurğalıları əhatə edir. Sümüklü balıqlar, sümüklü bir skeletə malikdirlər.
Təkamülü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Eugnathostomata, təxminən 440 milyon il əvvəl, Silur dövründə ortaya çıxmışdır. Çənələrin inkişafı, onurğalıların təkamülündə mühüm bir addım olmuş və onların müxtəlif ekoloji nişlərə uyğunlaşmasına imkan vermişdir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Janvier, P. "Euagnathostomata". Tree of Life Web Project. 1997. İstifadə tarixi: 2023-07-24.
- ↑ Mallatt, J.; Chen, J. Fossil sister group of craniates: Predicted and found. Nature. 446. 2007. 757–761. Bibcode:2007Natur.446..757M. doi:10.1038/nature05627. PMID 17429394.