Faiz dərəcəsi üçün mənbəyə bax

'''Faiz dərəcəsi''' — müəyyən bir müddət (ay, rüb, il) hesablanmış kredit alıcısının istifadə etdiyi üçün ödədiyi kredit məbləğinin faizi ilə göstərilən məbləğ.

Pul nəzəriyyəsi baxımından faiz dərəcəsi bir dəyər anbarı kimi pulun qiymətidir.

Faiz gəliri — müxtəlif formalarda (borclar, kreditlər) borcda kapital təmin edilməsindən əldə edilən gəlir və ya qiymətli kağızlara yatırımlardan əldə edilən gəlirdir.

== Faiz dərəcələrinin tarixi ==
Son iki əsrdə baza faizləri ya milli hökumətlər, ya da mərkəzi banklar tərəfindən təyin edilmişdir. Məsələn, ABŞ Federal Ehtiyat Fondunun dərəcəsi 1954-2008 arasında% 0,25 ilə 19% arasında, İngiltərə Bankının baza faizləri 1989 ilə 2009 arasında% 0,5 ilə% 15 arasında dəyişmişdir <ref>[http://www.moneyextra.com/dictionary/interest-rate-history-003455.php Interest Rate History] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081016004207/http://www.moneyextra.com/dictionary/interest-rate-history-003455.php |date=2008-10-16 }}. Retrieved 2008-10-27</ref><ref>{{Cite web |title=UK interest rates lowered to 0,5 % |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/7925620.stm |access-date=2020-09-28 |archive-date=2009-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090307041107/http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/7925620.stm |url-status=live }}</ref> və Almaniyada baza nisbətlərində yayılma 1920-ci illərdə% 90-dan 2000-ci illərdə təxminən 2% -ə qədər dəyişdi {{sfn|Homer, Sylla & Sylla |1996|p = 509}}<ref>[[Bundesbank]]. [http://www.bundesbank.de/statistik/statistik_zeitreihen.en.php?lang=en&open=&func=row&tr=SU0021 BBK — Statistics — Time series database] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090212210639/http://www.bundesbank.de/statistik/statistik_zeitreihen.en.php?lang=en&open=&func=row&tr=SU0021 |date=2009-02-12 }}. Retrieved 2008-10-27</ref>. 2007-ci ildə Hiperinflyasiya spiralini aşmağa çalışarkən, Zimbabve Ehtiyat Bankı kredit faizlərini% 800-ə qaldırdı <ref>{{Cite web |url=http://www.worldeconomies.co.uk/03102007-382.html |title=Zimbabwe currency revised to help inflation |accessdate=2011-10-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090211062924/http://www.worldeconomies.co.uk/03102007-382.html |archivedate=2009-02-11 |deadlink=yes }}</ref>.

== Faiz dərəcələrinin növləri ==
Faiz dərəcələrinin bir neçə növü vardır
=== Sabit və üzən dərəcələr ===
Faizənin zaman keçdikcə dəyişib-dəyişməməsindən asılı olaraq sabit və üzən faiz dərəcələri mövcuddur:

* Sabit faiz dərəcəsi sabitdir, müəyyən bir müddət üçün müəyyən edilir və heç bir şərtdən asılı deyildir<ref>{{cite web|url=http://vocable.ru/dictionary/88/word/fiksirovanaja-procentnaja-stavka|title=Фиксированная процентная ставка|publisher=Национальная экономическая энциклопедия|accessdate=2013-07-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141227224339/http://vocable.ru/dictionary/88/word/fiksirovanaja-procentnaja-stavka|archivedate=2014-12-27|deadlink=no|url-status=dead}}</ref>.
* Üzən faiz dərəcəsi dövri olaraq nəzərdən keçirilməlidir<ref>{{kitab3|автор=Борисов А. Б.|часть=Плавающая процентная ставка|ссылка часть=http://www.bank24.ru/info/glossary/?srch=%CF%CB%C0%C2%C0%DE%D9%C0%DF+%CF%D0%CE%D6%C5%CD%D2%CD%C0%DF+%D1%D2%C0%C2%CA%C0|заглавие=Большой экономический словарь|место=М.|издательство=Книжный мир|год=2003|страниц=895|isbn=5-8041-0049-1}}</ref>. Faiz dəyişikliyi müəyyən göstəricilərin dalğalanmasına əsasən həyata keçirilir. Bu cür göstəricilərin klassik nümunəsi London banklararası təklif dərəcəsidir (LIBOR, London banklararası kredit bazarındakı orta ölçülmüş faiz dərəcəsi). Müvafiq olaraq, üzən LIBOR + 5% dərəcəsi, nominal faiz dərəcəsinin LIBOR dərəcəsindən 5% daha yüksək olması deməkdir.

=== Dekursiv və anti-sipativ dərəcələr ===
Faiz ödəniş vaxtından asılı olaraq faiz dərəcələri iki növə bölünür: <ref>{{kitab3|автор=Борисов А. Б.|часть=Процентная ставка|ссылка часть=http://www.bank24.ru/info/glossary/?srch=%CF%D0%CE%D6%C5%CD%D2%CD%C0%DF+%D1%D2%C0%C2%CA%C0|заглавие=Большой экономический словарь|место=М.|издательство=Книжный мир|год=2003|страниц=895|isbn=5-8041-0049-1}}</ref>

* '''dekursiv dərəcə''' — faizlər, borcun əsas məbləği ilə birlikdə sonunda ödənilir
* '''anti-sipativ dərəcəsi''' — faiz borc verildiyi zaman (əvvəlcədən) ödənilir və borcun son məbləğinə əsasən müəyyən edilir.

Borc verən üçün anti-sipativ dərəcəsi, borc alan üçün isə dekursiv dərəcəsi daha sərfəlidir. Beləliklə, faiz dərəcəsinin dəyəri 10% -dirsə, 1000 rubl kredit ilə dekorativ dərəcədə. kreditor 1100 rubl alacaq. müddətin sonunda. Sipat əleyhinə bir nisbətlə borcalana 900 rubl verəcəkdir. və müddətin sonunda 1000 rubl alacaqsınız.

=== Real və nominal dərəcələr ===
Nominal və real faiz dərəcələrini ayırd edin.

'''Nominal faiz dərəcəsi''' — pul aktivlərinin cari qiymətləndirilməsini əks etdirən inflyasiya istisna olmaqla bazar faiz dərəcəsi.

'''Real faiz dərəcəsi''' — inflyasiya səviyyəsini çıxardanda nominal faiz dərəcəsidir <ref>{{BEEL|статья=Ставка процентная|ссылка=https://bigenc.ru/economics/text/4162049}}</ref>.

'''Real''', '''nominal''' dərəcə və '''inflyasiya''' arasındakı əlaqə ümumiyyətlə aşağıdakı (təxmini) düsturla təsvir olunur:
<math>i_r = i_n - \pi</math>,
burada
* <math>i_n</math> — nominal faiz dərəcəsi,
* <math>i_r</math> — real faiz dərəcəsi,
* <math>\pi</math> — gözlənilən və ya planlaşdırılan inflyasiya səviyyəsi.

İrvinq Fişer həqiqi, nominal dərəcələr və inflyasiya arasındakı əlaqə üçün onun adına Fişer düsturu tərəfindən ifadə edilən daha dəqiq bir düstur təklif etdi:
:: <math>i_r = \frac{1 + i_n}{1 + \pi}  - 1 = \frac{i_n - \pi}{1 + \pi}</math>
<math>\pi = 0</math> və <math>\pi = i_n</math> hər iki düstur eyni dəyəri verir. İnflyasiya səviyyəsinin kiçik dəyərləri üçün <math> \ pi </math> üçün nəticələrin az fərqləndiyini görmək asandır, lakin inflyasiya yüksəkdirsə, o zaman Fişerin düsturundan istifadə edilməlidir.

== Həmçinin bax ==
* [[Baydaun]]
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

== Ədəbiyyat ==
* {{BEEL|Процент, в экономике и с юридической точки зрения|Нечаев, Василий Михайлович, Яроцкий, Василий Гаврилович}}
* {{kitab3
|автор = Джон К. Халл
|часть = Глава 4. Процентные ставки
|заглавие = Опционы, фьючерсы и другие производные финансовые инструменты
|оригинал = Options, Futures and Other Derivatives
|ссылка = 
|издание = 6-е изд
|место =  М.
|издательство = «Вильямс»
|год = 2007
|страницы = 133—165
|isbn = 0-13-149908-4
}}
* {{kitab3|заглавие=A History of Interest Rates |издательство=Rutgers University Press |год=1996 |isbn=978-0-8135-2288-3 |ссылка=https://books.google.com/?id=w3hmC17-em4C |ref=Homer, Sylla & Sylla |автор=Homer, Sidney; Sylla, Richard }}

{{xarici istinadlar}}
{{İqtisadiyyat mövzularda}}

[[Kateqoriya:Makroiqtisadiyyat]]