Fatih Əmirxan

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Fatih Əmirxan
Muhəmmədfatih Zarif oğlu Əmirxanov
Doğum tarixi
Doğum yeri Kazan
Vəfat tarixi (40 yaşında)
Vəfat yeri Kazan
Vəfat səbəbi vərəm
Dəfn yeri
  • Kazandakı tatar qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası və SSRİ vətəndaşı
Milliyyəti tatar
Fəaliyyəti yazıçı, publisist
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fatih Əmirxan - əsil adı isə Muhəmmədfatih Zarif oğlu Əmirxanovdur. Tatar dilində isə adı tatar. Fatıyx Əmirxan-dır. O, 1 yanvar 1886 Kazanda anadan olub və 9 mart 1926 həmin şəhərdə rəhmətə gedib. Fatih Əmirxan Tatarıstanın məşhur yazıçısı və publisistidir[1]

Tərcümeyi-halı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fatih Əmirxan 1 yanvar 1886-cı ildə Yeni Tatar kəndində anadan olub. Onun atası "İske Taş" məscidinin imamı idi. Yazıçı ö dövr üçün məşhur olan medresede təhsil almışdır.

1905-1907-ci illərdə Moskvada çap olunan "Tərbiyə-ətfal" (Cavanları maarifləndirək) qəzetinin baş katibi olmuşdur. 1907-ci ildə o Kazanda gündəlik qəzet olan "EL-İslax" nəşr elətdirir.

1909-cu ildə tatar dilində bir çox kiablarının tərcüməsi ilə məşğul olur.

1912-1917-ci illərdə Tatarıstanın milli qəzeti olan "Koyaş" (Günəş) qəzetinin redaktoru olur. Bu dövrdə o həmçinin ədəbiyyat-incəsənət jurnalı olan "And" və yumoristik jurnal olan "Yalt-yolt"a məqalələr yazır. O Abdulla Tukaemlə çox yaxın dost idilər.

Esperanto dərsliyinin üz qabığında Əmirxan Fatih və Abdulla Tukayun adları yazılmışdır.

Fatih Əmirxanın həyatı çox keşməkeşli olmuşdur. O Rusiyada baş verən inqilaba çox ümidlə yanaşırdı. Ancaq onun ümidləri özünü doğrultmadı.

O Fevral inqilabının baş verməsinə ən çox sevinən şəxslərdən biri olur. 1920-ci ildə Tatar ASSR yaradılmasında iştirak edir.

O son günlərini Böyük Qırmızı küçədə qardaşı İbrahim Əmirxanın ailəsinin yanında keçirdir.

Sağalmaz xəstəliyə düçar olması (ayaqlarının paralici), 1914-1918-ci illərdə Dünya müharibəsi, Vətəndaş müharibəsi və s. onu çox sarsıdır. Beləliklə, 9 mart 1926-cı ildə vəfat edir. Onu müsəlman qəbirsanlığında atası, dayısı və babasının yanında dəfn edirlər.

Abidəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fatih Əmirxanın abidəsi Kazan şəhərinin Yeni-Savinov rayonunda şəhər prospektində qoyulmuşdur.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Аги Ф. Амирхан // Литературная энциклопедия: В 11 т. Т. 1. — М.: Изд-во Ком. акад., 1930. — Стб. 112.
  • "Fatix Ämirxan/Фатих Әмирхан". The Republic of Tatarstan Academy of Sciences. Institution of the Tatar Encyclopaedia. 2002. (tatar dilində)

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Валеев Н. Фатих Амирхан: Неизвестные страницы // Татарстан. — 2005. — № 9.