Finlandiya rabitəsi

Telekommunikasiya

Son illər dünyada telekommunikasiya sahəsi üzrə Finlandiya qüdrətli dövlət kimi qəbul olunmuşdur.

Ölkədə telekommunikasiya sahəsində informasiya texnologiyaları nəzərə alınmadan teleqraf və telefon rabitəsinə dair mövcud qanunvericilik yaranmışdır. Yerli telefon kompaniyaları qanunvericilikdə yaranan boşluqdan istifadə edərək 1985-ci ildə informasiya texnologiyaları sahəsində xidmət göstərən "Datatie" Birgə Müəssisəsini yaratdılar. "Datatie" BM 1988-ci ildə telekommunikasiya haqda yeni akta əsaslanaraq informasiya texnologiyası sahəsində xidmət göstərmək üçün lisenziya almışdır. Aparılan rəqabət dövləti kommunikasiya kompaniyasının tarifini aşağı salmağa və xidmət keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa məcbur etdi. Hökumət yaranmış vəziyyətlə bağlı qanunvericilikdə növbəti reformunu keçirdi və əsas məqsəd bütün sektorun tədricən nizamlanması oldu. "Kaukoverkoo ysi" (uzaq məsafədə rabitə xidməti göstərən regional kompaniya şəbəkəsi) və "Telivo" kompaniyalarının tətbiq etdiyi xidmətdən sonra 1994-cü ildə uzaq məsafədən təqdim edilən xidmətə görə rəqabət başlandı. 1995-ci ildə beynəlxalq telefon xidməti nizamlanmağa başladı.

Sonralar informasiya şəbəkələrinin mühafizəsi üçün xidmət növləri işlənib hazırlandı. "F-Secure Corporation" fin kompaniyası şəbəkəyə qeyri-qanuni qoşulma hallarından müdafiə üçün proqram paketi ilə məşhurdur. 1996-cı ildə bu məhsul Avropa İnformasiya Texnologiyalarından mükafat almışdır. Finlandiyanın genişmiqyaslı əməkdaşlığı telekommunikasiya sahəsinin ön sıralarda getməsinə səbəb oldu. FUNET-in "Telecom Finland" və regional kompaniyalarla sıx əməkdaşlığı hər iki tərəfin yaxşı nəticələr əldə etməsindən xəbər verir.Son zamanlar rabitə şəbəkələrində sürətin artırılması sahəsində gərgin iş gedir. Finlandiya ilk dəfə 1993-cü ildə asinxron verilənlərin ötürülməsini tətbiq etmişdir. Başqa sözlə, fin universitetləri bütün dünyanı əhatə edən, dünyada və Avropada müasir şəbəkə infrastukturuna malikdir. Hazırda burada bütün telefon şəbəkələri rəqəmləşdirilib. Stasionar şəbəkələrdə rəqəmli rabitənin tətbiqi ilə yanaşı simsiz telefonların işlənib hazırlanması sahəsində də işlər aparılır. Finlandiyanın nəhəng daxili sənayesi telekommunikasiya kompaniyalarının erkən mərhələdə müasir rəqəmli texnikanın köməkliyi ilə öz telekommunikasiya şəbəkələrinin modernləşdirilməsinə başlanması qərarlarını qəbul etməsinə səbəb oldu.

Finlandiyada rabitə muzeyi və eyni zamanda müasir texnika sərgisi nümayiş etdirilən teleqalereya fəaliyyət göstərir. Teleqalereyanı ziyarət etməklə finlandiyanın inqilabdan əvvəlki dövrdən indiyədək telekommunikasiyanın tarixi və inkişafı, hətta Rusiya telekommunikasiya tarixindən maraqlı məlumatlarla, avadanlıqlarla da tanış olmaq mümkündür. Muzey "Sonera" kompaniyası (əvvəllər "Telecom Finland") tərəfindən yaradılmışdır.

Finlandiyanın və fin kompaniyalarının telekommunikasiya sahəsindəki müvəffəqiyyəti uzunmüddətli və məqsədyönlü siyasətin nəticəsidir.

İnternet

Son illər Finlandiyada telekommunikasiya sahəsində əldə olunan nailiyyətlərdən biri də İnternetin məşhurlaşmasıdır. İlbəil internetin qoşulduğu kompyüterlərin sayı çoxalır, şəbəkə isə imkan daxilində hər zaman fəaliyyətdədir. 1984-cü ildə yaranan FUNET - Finlandiyanın universitet və tədqiqat şəbəkəsi əvvəldən internetin əsası olan ötürülmənin idarəolunması protokolu/İnternet protokolundan (TCP/İP) istifadə etməyə başlamışdır. Bu da onu göstərir ki,bu düzgün seçim idi, çünki hazırda dünyanın başqa ölkələrinə nisbətən Finlandiyada internetə qoşulan kompyüterlərin sayı daha çoxdur. Burada universitet və tədqiqat mərkəzlərinə xidmət göstərən FUNET-dən başqa internet xidməti göstərən müxtəlif kommersiya əsaslı provayderlər də mövcuddur. Belə provayderlərdən ən nəhəngləri KPNQwest Finland, Sonera , Saunalahden serveri və Kolumbus-dur. Ölkədə internet vasitəsilə hesab ödənişi və ev şəraitində mühasibatlığın tətbiqi çox geniş yayılmışdır. Finlandiyanın Skandinaviya, ABŞ və Avropanın bir sıra ölkələri ilə çox yaxşı telekommunikasiya münasibətləri yaranmışdır .Bu da onunla izah olunur ki, birləşmənin sürəti zamanı yüklənmə artır. FUNET ftp.funet.fi serveri ilə məşhurdur. Bu server vasitəsilə minlərlə istifadəçi proqramlar, sənəd və başqa materiallar əldə edə bilirlər. Burada Finlandiyada işlənib hazırlanan Lunix əməliyyat sistemi də çox yayılmışdır.

Mobil

Finlandiya mobil telefon istifadəçilərinin sayına görə birincilər sırasındadır. Hələ 2001-ci ildə Finlandiya mobil telefon istifadəçiləri sayının 75 %-i təşkil etməsi ilə əlaqədar dünya rekordu nümayiş etdirmişdir. Finlandiyada Nokia mobil telefonu istehsal edilir. Hələ 1998-ci ilin avqustunda dünyada ilk dəfə olaraq fin əhalisinin 50%-i mobil telefon istifadəçisi idi, dekabr ayında isə nazirlikdən verilən məlumata əsasən şanvarı telefon istifadəçilərinin sayı stasionar telefon xətlərindən artıq idi. Nokia mobil telekommunikasiya sistemləri biznesində liderdir.Finlandiya dünyada UİMTS şəbəkə standartı əsasında və 3-cü nəslin mobil texnika bazasında telekommunikasiya porosesini lisenziyalaşdıran ilk dövlətdir. Hazırda Finlandiyada 2 GSM 900 şəbəkəsi fəaliyyət göstərir. Belə ki, hazırda Sonera (əvvəlki adı Telecom Finland) şəxsi şəbəkəsinin tikilməsini qərara almışdır.Əhalisi sıx olan rayonlarda milli şəbəkələrdən başqa GSM 1800 texnologiyasına əsaslanan bir neçə regional şəbəkələr də mövcuddur. Hazırda 3-cü nəslin şanvarı telefonundan istifadə məqsədilə tikinti işləri aparılır.

Televiziya yayımı

1998-ci ildə Finlandiya Rabitə və Nəqliyyat Nazirliyi yeni rəqəmli televiziya əməliyyatlarının tətbiq edilməsi üçün lisenziya almaq istəyən, ərizə verənlər arasında müsabiqə keçirmişdir. Multipleks ötürülmə 12 yeni kanalın açılmasına imkan yaradır. Bu texnologiyanın tətbiqi potensial operatorlar arasında böyük marağa səbəb oldu. 1999-cu ildə hökumət 3 multipleks bloka lisenziya ayırdı. Bunlar "Yie" fin teleradio kompaniyası, kommersiya televiziya kanalı və onun filialları olan MTV3 və Sanoma-WSOY qrupudur. Bu kanallar 2001-ci ilin payızından etibarən daimi olaraq fəaliyyət göstərməyə başladılar. Finlandiyanın Tampere şəhərində yeni rəqəmli layihə həyata keçirilmişdir. Bu rəqəmli TV-portal müxtəlif proqramlar, informasiyalar təqdim edir. Bu layihənin işlənib hazırlanmasına və təmsil edilməsinə "SofiaDigital" kompaniyası cavabdehdir. Hazırda Tamperedə kabel şəbəkəsinə qoşulmağa imkanları olmayan insanlar üçün Finlandiyanın yerüstü yayım sistemində rəqəmli xidmətin tətbiqi planı işlənib hazırlanır.

Poçt

365 illik tarixi boyu Finlandiya poçtu uzun və əzablı yol keçmişdir. 1990-cı ilədək o, dövlət müəssisəsi, sonralar isə dövlət kompaniyası kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1994-1998-ci illərdə "Posti-Tele" Qrupunun Tabeli Müəssisəsi, sonra Müstəqil Dövlət Qrupu , 2001-ci ildən isə Fin Poçt Korporasiyası olmuşdur.

Finlandiyada poçt və telekommunikasiya sahəsini Rabitə Nazirliyi nizamlayır. Finlandiya Poçt Korporasiyası istehsalat baxımından 3 təşkilatdan ibarətdir: məlumatlar mübadiləsi, elektron məlumatlar mübadiləsi və loqistika. 2003-cü il üçün Finlandiyanın şəbəkə dövriyyəsi 1 milyard 145 milyon avro təşkil edirdi. Əsas gəlir mənbəyi əsasən, məktub (39%), jurnal,qəzet və birbaşa poçt reklamı(24%), elektron məlumatlar mübadiləsi(11%), bağlama (11%), korporativ loqistikadır (9%). Fin-landiya Poçt Korporasiyası məlumatlar mübadiləsi və loqistika üzrə, Skandinaviya, Şimali Almaniya da daxil olmaqla, Baltika regionunda loqistika üzrə ən qabaqcıl təchizatçı hesab olunur. Bu korporasiyada 22,5 min nəfər çalışır və onların demək olar ki,yarısını poçtalyonlar təşkil edir.

Finlandiya poçtunun 3 strateji məqsədi var: rentabellik strategiyası, artım strategiyası və beynəlmiləlçilik strategiyası. Məlumatların göndərilmə fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün 3 min poçt qutusu, 1400 poçt şöbəsi, poçt yığımı xidməti; yazı korrespondensiyaları üçün 7 və bağlamalar üçün 6 çeşidləmə mərkəzi, avia, dəmiryolu və avtomobil marşrutu və digər xidmətlər işə salınmışdır. Poçt korporasiyası öz işində internetdən çox geniş istifadə edir. Burada internet vasitəsilə istifadəçilərə informasiyalar ötürülür, daha çox tələbat olan xidmətin elektron variantı təqdim edilir, yeni məhsullar reklam edilir. Elektron kanalı ilə elektron poçt qutusu, ünvan dəyişilməsi və başqa xidmətlər göstərilir. Kompaniyanın Call-mərkəzinə il ərzində telefon və yaxud elektron poçtla 2 milyardadək sorğu daxil olmuşdur.

Finlandiya korporasiyasını loqistika sahəsində səriştəli və etibarlı tərəfdaş hesab etmək olar. Korporasiya daxili və beynəlxalq bağlama və nəqliyyat xidmətlərinin vasitəçiliyi ilə material axınının idarə olunması üzrə qərarları istifadəçilərə təqdim edir. Bağlama xidməti nəinki daxili və beynəlxalq göndərişlərin daşınması və emalını, həmçinin onların yığılması və çatdırılması funksiyasını yerinə yetirir.

Avropa komissiyasının məlumatına əsasən istehlakçıları daha çox qane edən poçt rabitəsidir-74%. Finlandiyada əhali arasında isə bu göstərici 82%-i təşkil edir.

Xarici keçidlər

• [www.zp.vlasti.net]
• [www.vnesnarket.ru]
• [www.satworld.ru]

Mənbə

• FİNLANDİYA RABİTƏSİ