Gender bərabərsizliyi
Hindistanda Gender bərabərsizliyi
[redaktə | mənbəni redaktə et] | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Hindistanda gender bərabərsizliyi — kişi və qadınlar arasında sağlamlıq, təhsil, iqtisadi və siyasi bərabərsizliklərə aiddir[1]. Müxtəlif beynəlxalq gender bərabərsizliyi indeksləri Hindistanı bu amillərin hər biri, eləcə də kompozit əsasda fərqli olaraq sıralayır və bu indekslər mübahisəlidir[2][3]
Gender bərabərsizliyi və onların sosial səbəbləri Hindistanın cins nisbətinə, qadınların ömür boyu sağlamlığına, təhsil səviyyəsinə və hətta iqtisadi vəziyyətlərinə təsir göstərir. O, həmçinin kişilər üçün bərabər zorlama qanunlarının təsis edilməsinin qarşısını alır [4][5]. Hindistanda gender bərabərsizliyi ilk növbədə qadınlara aid olan, lakin kişilərə də təsir edən çoxşaxəli məsələdir[6]. Hindistan əhalisi bütövlükdə tədqiq edildikdə, qadınlar bir neçə mühüm cəhətdən əlverişsiz vəziyyətdədirlər. Hindistan konstitusiyası kişilərə və qadınlara bərabər hüquqlar versə də, gender bərabərsizliyi hələ də qalmaqdadır.
Tədqiqatlar göstərir ki, gender ayrı-seçkiliyi əsasən iş yeri də daxil olmaqla bir çox sahədə kişilərin xeyrinədir[7][8]. Ayrı-seçkilik qadınların həyatında karyera inkişafı və irəliləyişdən tutmuş psixi sağlamlıq pozuntularına qədər bir çox aspektlərə təsir göstərir. Hindistanın zorlama, cehiz və zina haqqında qanunları qadınların təhlükəsizliyini əsas götürsə də[9], bu yüksək ayrı-seçkilik tətbiqləri hələ də həyəcan verici sürətlə baş verir və bu gün çoxlarının həyatına təsir edir[10][11].
Hindistanın qlobal reytinqləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Müxtəlif qruplar dünyada gender bərabərsizliyini sıralamışlar. Məsələn, Dünya İqtisadi Forumu hər il hər bir ölkə üçün Qlobal Gender Boşluğu İndeksi hesabını dərc edir. İndeks qadınların səlahiyyətlərinin artırılmasına deyil, kişilər və qadınlar arasında dörd fundamental kateqoriya üzrə nisbi fərqə - iqtisadi iştirak, təhsil səviyyəsi, sağlamlıq və sağ qalma və siyasi səlahiyyətlərə yönəlib.
Patriarxat kişilərin əsas avtoritet fiqurları olduğu, siyasi liderlik, əxlaqi nüfuz, mülkiyyətə nəzarət, qadınlar və uşaqlar üzərində səlahiyyət rollarını tutan sosial imtiyaz sistemidir. Hindistanın əksəriyyətində, bəzi istisnalar istisna olmaqla, güclü patriarxal və patrilineal adət-ənənələri vardır ki, burada kişilər qadın ailə üzvləri üzərində səlahiyyət sahibi olurlar və ailə əmlakını və mülkünü miras alırlar. Hindistanda patriarxat nümunələrinə mirasın atadan oğula keçməsi, qadınların nikahdan sonra əri və ailəsi ilə birlikdə köçməsi və nikahlara gəlin qiyməti və ya cehiz daxildir. Bu “nəsillərarası müqavilə” oğulların böyüdülməsi üçün güclü sosial və iqtisadi stimullar, qızların yetişdirilməsi üçün isə maneələr təmin edir[12]. Qadının valideynləri qızlarına qoymuş olduqları bütün sərmayələri ərinin ailəsinə itirir, bu da gənclik dövründə qızlarına sərmayə qoymağa mane olur. Bundan əlavə, oğulların qocalıqda valideynlərinə dəstək verməsi gözlənilir və qadınların öz valideynlərinə kömək etmək imkanları çox məhduddur[13].
Oğlan üstünlüyü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Gender bərabərsizliyini şərtləndirən əsas amil oğlanlara üstünlük verilməsidir, çünki onlar qızlardan daha faydalı hesab olunurlar. Oğlanlara soyadını və əmlakını miras almaq üçün müstəsna hüquqlar verilir və onlar ailələri üçün əlavə status kimi baxılır. 1990-cı illərin məlumatlarına dair sorğuya əsaslanan araşdırmada alimlər oğlunun kənd təsərrüfatında əlavə işçi qüvvəsi təmin edə biləcəyi üçün daha yüksək iqtisadi faydaya malik olduğuna inanılır[14]. Digər bir amil dini ayinlərdir ki, bunu ancaq kişilər ata-anasının axirət həyatı üçün edə bilər. Bütün bu amillər oğulları daha arzuolunan edir. Üstəlik, valideynlərin qızlarını ərin ailəsinə “itirmək” perspektivi və qızlarının bahalı cehizləri valideynləri qız övlad sahibi olmaqdan daha da çəkindirir[15][16].
Qızlara qarşı diskriminasiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qadınlar ən azı bir oğul sahibi olmağı üstün tutsalar da, qızlar dünyaya gəldikdən sonra onlara qarşı ayrı-seçkilik faktları qarışıqdır. Alimlər tərəfindən 1990-cı illərin sorğu məlumatlarının tədqiqi Hindistanda gənc oğlan və qızlar arasında qidalanma təcrübələrində sistematik ayrı-seçkiliyə və ya gender əsaslı qidalanma ayrı-seçkiliyinə daha az sübut tapdı. Yoxsul ailələrdə bu alimlər müəyyən ediblər ki, qız uşaqları xəstəliklərin tibbi müalicəsində və ciddi uşaqlıq xəstəliklərinə qarşı peyvəndlərin aparılmasında ayrı-seçkiliklə üzləşirlər. Bu təcrübələr qızlar üçün sağlamlıq və sağ qalma bərabərsizliyinin səbəbi idi. Gender ayrı-seçkiliyi yoxsul ölkələrdə universal bir fenomen olsa da, 2005-ci ildə BMT-nin araşdırması göstərdi ki, sosial normalara əsaslanan gender ayrı-seçkiliyi Hindistanda gender bərabərsizliyinə gətirib çıxarır.
Cehiz
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hindistanda cehiz gəlinlə birlikdə bəyin ailəsinə verilən nağd pul və ya bir növ hədiyyədir. Bu təcrübə coğrafi bölgə, sinif və dinlər arasında geniş yayılmışdır.[17] Hindistanda cehiz sistemi qızların ailələr üçün yük olduğu qənaətinə təsir edərək gender bərabərsizliyinə töhfə verir. Bu cür inanclar valideynlərin qızlarına qoyduğu resursları məhdudlaşdırır və onun ailə daxilində sövdələşmə gücünü məhdudlaşdırır. Valideynlər qızları doğulduğu gündən cehiz üçün qızıl - saxlayırlar (qızıl medallar), lakin pul qazana bilmələri üçün sərmayə qoymurlar.[18]
- ↑ weforum2013india">The Global Gender Gap Report 2013 Arxivləşdirilib 2019-05-15 at the Wayback Machine, World Economic Forum, Switzerland</
- ↑ Various international gender inequality indices rank India differently on each of these factors, as well as on a composite basis, and these indices are controversial.
- ↑ name=dah2000/><ref name=trg001
- ↑ "Indian Rape Laws Cannot Be Gender-Neutral, Says Central Government". www.vice.com (ingilis). 4 July 2019. 2021-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-16.</
- ↑ "Activists join chorus against gender-neutral rape laws". The Times of India (ingilis). March 7, 2013. 2021-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-16.
- ↑ url=https://www.unicef.org/india/what-we-do/gender-equality%7Caccess-date=2022-02-16%7Cwebsite=www.unicef.org%7Clanguage=en}}</
- ↑ "ep">Kundu, Subhash C. "Workforce diversity status: a study of employees' reactions". Industrial Management & Data Systems. 103 (4). 2003: 215–226. doi:10.1108/02635570310470610.</
- ↑ Pande, Astone. "Explaining son preference in rural India: The independent role of structural versus individual factors". Population Research and Policy Review. 26. 2007: 1–29. doi:10.1007/s11113-006-9017-2.</
- ↑ "Gender Equality in India – Empowering Women, Empowering India". Hindrise (ingilis). 2020-11-23. 2022-02-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-16.</
- ↑ auto1">{{Cite journal|title = A 'Lesser' Crime: A Comparative Study of Legal Defenses for Men Who Kill Their Wives|last = Spatz|first = Melissa|journal = Colum. J. L. & Soc. Probs. |volume=24 |pages=597
- ↑ :11">Citation is 30 years old</
- ↑ Larsen, Mattias, ed. Vulnerable Daughters in India: Culture, Development and Changing Contexts. Routledge, 2011 (pp. 11–12).
- ↑ Larsen, Mattias, Neelambar Hatti, and Pernille Gooch. "Intergenerational Interests, Uncertainty and Discrimination." (2006).</
- ↑ mkrm/>
- ↑ mkrm>Rangamuthia Mutharayappa, M. K. (1997). Son Preference and Its Effect on Fertility in India. Mumbai: International Institute for Population Sciences.
- ↑ Muthulakshmi, R. (1997
- ↑ Şablon:Cite jurnal
- ↑ Nigam, Shalu. [https:// www.routledge.com/Domestic-Violence-Law-in-India-Myth-and-Misogyny/Nigam/p/book/9780367344818 Hindistanda Məişət Zorakılığı Qanunu Mif və Misogyny] (#bad_url). Routledge. 9 İyul 2021. ISBN 9780367344818. İstifadə tarixi: 22 iyul 2021.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- 2012 India dowry death rate per 100000 people distribution map for its States and Union Territories.svg|thumb|360px|Dowry death rates per 100,000 people map for Indian States and Union Territories in 2012