Gözəl katalpa

Gözəl katalpa
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Lamidlər Dəstə: Dalamazçiçəklilər Fəsilə: Biqnoniyakimilər Triba: Catalpeae Cins: Katalpa Növ: Gözəl katalpa
Beynəlxalq elmi adı
Catalpa speciosa Teas, 1875
Şəkil axtarışı ITIS   34315 NCBI   155717 EOL   580333

Gözəl katalpa (lat. Catalpa speciosa) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin biqnoniyakimilər fəsiləsinin katalpa cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Təbii şəraitdə Qərbi Çinin subtropik və isti iqlimli ərazilərindəki meşələrdə, Şimali Amerikanın şərqində bitir.

Botaniki təsviri

Sıx, geniş, piramidal çətirə malik, hündürlüyü 30 m-ə çatan, qamətli ağacdır. Gövdəsinin üzəri boz, qalın təbəqəli qabıqla örtülmüşdür. Yarpaqlarının uzunluğu 30 sm, eni 15 sm, iri, üst səthi hamar, parlaq-yaşıl, alt səthi seyrək tüklü olub, uzun saplaqlarda yerləşir.Çiçəkləri süpürgə çiçək qrupuna yığılmışdır, diametri 7 sm, uzunluğu 15-20 sm olub, iri, gözəl, açıq-sarı, ağımtıl-çəhrayı rəngli, kənarları dalğalıdır. Meyvəsi silindrik, uzunsov, təpəsinə doğru getdikcə daralan, dərivari, bərk, tünd-qonur rəngli, açılan qutucuqdur və 2 taylıdır. Toxumu hamar, qanadlı, uzunsov-xətvari, hər iki ucunda saçaqlı, açıq-qonur, bərk, xırda, uzunluğu 24-31 mm, eni 6-8 mm, qalınlığı 0,3 mm-dir. Meyvələri sentyabr-oktyabr aylarında yetişir. Toxumla, qələmlə, kök pöhrələri ilə çoxaldılır.

Ekologiyası

İşıq və rütubətsevən, şaxtayadavamlı bitkidir, quraqlıqdan əziyyət çəkir. Küləkdən qorunan yerdə əkildikdə bitki şaxtadan az zədələnir, çayların və göllərin sahillərində, çox nəmişli, zəngin torpaqlarda bitir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük və Kiçik Qafqazda rast gəlinir.

İstifadəsi

Dekorativ keyfiyyətlərinə — iri, gözəl yarpaqlarına, ətirli çiçəklərinə, meyvələrinə və şəhər şəraitinə davamlılığına görə yaşıllaşdırmada tək və qrup əkinlərində, alleyalarda geniş istifadə edilir.