Lamiids
Lamiids | ||||
---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
|
Lamiids — asteridlər kladına daxil olan geniş və müxtəlif bitki qrupudur. Bu klad, təxminən 40.000 növü əhatə edir və bu da bütün çiçəkli bitki növlərinin təxminən 15%-ni təşkil edir. Lamiidlər, ağaclar, kollar, otlar və üzüm bitkiləri də daxil olmaqla müxtəlif həyat formalarına malikdirlər.[1]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lamiidlər, bir sıra ortaq xüsusiyyətlərə malikdir:
Sympetalous corolla: Lamiidlərin əksəriyyəti, bitişik ləçəkli (sympetalous) çiçəklərə malikdir. Bu, ləçəklərin bir-birinə bitişərək boru və ya huni şəklində bir corrolla əmələ gətirməsidir.[2]
Superior ovary: Lamiidlərin əksəriyyəti, üstün yumurtalıqlı (superior ovary) çiçəklərə malikdir. Bu, yumurtalığın digər çiçək hissələrinin (ləçəklər, kasa yarpaqları və erkəkciklər) üstündə yerləşməsidir.
Iridoid compounds: Lamiidlər, iridoid birləşmələri adlanan bir sıra ikincil metabolitlərə malikdir. Bu birləşmələr, bitkiləri ot yeyən heyvanlardan və zərərvericilərdən qorumağa kömək edir.[3]
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lamiidlər, iki əsas qrupa ayrılır:
Basal lamiids: Bu qrup, Garryales, Gentianales, Lamiales, Solanales və Boraginales kimi sıraları əhatə edir.
Euasterids I: Bu qrup, daha çox tanınan lamiid fəsilələrini əhatə edir, o cümlədən:
- Lamiaceae (dodaqçiçəklilər)
- Oleaceae (zeytunkimilər)
- Plantaginaceae (bağayarpağıkimilər)
- Scrophulariaceae (sıracaotuçiçəklilər)
- Solanaceae (badımcançiçəklilər)
- Acanthaceae (akantkimilər)
- Bignoniaceae (bignoniyakimilər)
- Gesneriaceae (hesneriyakimilər)
- Verbenaceae (mineçiçəklilər)
Əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lamiidlər, təbiət və insan həyatı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar qida mənbəyi (zeytun, susam, nanə, reyhan, lavanda və s.), dərman, ədviyyat, ətir, lif və digər məhsulların əsasını təşkil edir.[4] Lamiidlər həmçinin ekosistemlərdə mühüm rol oynayır, fotosintez prosesi ilə oksigen istehsal edir, torpağın münbitliyini artırır və biomüxtəlifliyin qorunmasına kömək edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Refulio-Rodriguez, N.F.; Olmstead, R.G. "Phylogeny of Lamiidae". American Journal of Botany. 101 (2). 2014: 287–299. doi:10.3732/ajb.1300394.
- ↑ Judd, W. S.; Campbell, C. S.; Kellogg, E. A.; Stevens, P. F.; Donoghue, M. J. Plant Systematics: A Phylogenetic Approach. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates. 2008. ISBN 978-0-87893-407-2.
- ↑ Jensen, S. R. "Plant iridoids, their biosynthesis and distribution in angiosperms". Natural Product Reports. 27 (11). 2010: 1728–1754. doi:10.1039/c001215h. PMID 20657544.
- ↑ Heywood, V. H.; Brummitt, R. K.; Culham, A.; Seberg, O. Flowering Plant Families of the World. Richmond, Surrey: Kew Publishing. 2007. ISBN 978-1-84246-165-5.