Həndəsi qurmalar

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Həndəsi qurmalar — yaxud Qurma məsələləri müxtəlif alətlərin (birtərəfli riyazi xətkeş, ikitərəfli xətkeş, pərgar, düz bucaq modeli və s. alətlər) köməyi ilə müxtəlif şərtləri ödəyən həndəsi fiqurların qurulmasıdır. Həndəsənin həndəsi qurmaların üsullarını öyrənən bölməsinə konstruktiv həndəsə deyilir. Qurma məsələləri həm Evklid həndəsəsində, həm də başqa həndəsələrdə (Sferik həndəsədə, Lobaçevski həndəsəsində və s.) öyrənilir. Bu məsələlərə həm müstəvi üzərində, həm də fəzada baxılır.

Qurmanın klassik alətləri pərgar və xətkeşdir. Lakin, təkcə, pərgarla (Mor-Maskeroni qurmaları), təkcə, birtərəfli xətkeşlə (Şteyner qurmaları), təkcə, ikitərəfli xətkeşlə, təkcə, düz bucaqla (düz bucağın modeli) və s. alətlərlə qurmalara da baxılır.

Bütün qurma məsələləri Konstruktiv həndəsənin aksiomlarına əsaslanır. Konstruktiv həndəsənin aksiomları ən sadə həndəsi qurmalardır. Qurma məsələləri həlli sonlu sayda ən sadə qurmalara gətirilirsə, o, həll olunmuş hesab olunur.

Təbiidir ki, hər bir qurma alətinin özünün müəyyən konstruktiv gücü var. Yəni hər bir qurma alətinin müəyyən postulatlar sistemi var.

Məsələn, məlumdur ki, təkcə xətkeşin köməyi ilə verilmiş parçanı iki bərabər hissəyə bölmək mümkün deyil, təkcə pərgarın köməyi ilə isə bu, mümkündür.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

1. M. Mərdanov, S. Mirzəyev, Ş. Sadıqov Məktəblinin riyaziyyatdan izahlı lüğəti. Bakı 2016, "Radius nəşriyyatı", 296 səh.

2. "Azərbaycan Sovet Ensklopediyası" I–X cild, Bakı 1976–1987.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]