HIP 78664

HIP 78664 — Südyolu qalaktikasında Əqrəb bürcü istiqamətində yerləşən nəhəng ulduz. Spektral növünə (G8III) əsasən, HIP 78664-ün rəngi sarıdır. HIP 78664 Əqrəb bürcünün sərhədləri daxilindədir. Ulduzu adi gözlə görmək mümkün deyil, onu görmək üçün teleskop lazımdır. Ulduzun ətrafında dövr edən heç bir ekzoplanet hələ ki aşkar edilməyib ^{(2022-ci ilə qədər)}, lakin hər hansısa bir ekzoplanet HIP 78664-ün ətrafında olada bilər olmayada bilər. Əgər varsa, HIP 78664-ün ölçülərindən dolayı, digər kiçik ulduzlarla müqayisədə onları aşkar etmək hələ ki ^{(2022-ci ilə qədər)} çox çətindir.

2007-ci ildə Hipparcos məlumatlarının verdiyi ən son rəqəmlərə görə, HIP 78664-ün Yerdən məsafəsi 4291,62 işıq ilidir. HIP 78664 ilə bağlı başqa araşdırmalar hələ ki ^{(2022-ci ilə qədər)} mövcud deyil.

Yer

Nəhəng ulduzun gecə səmadakı yeri, Şərq Bucağı ^(R.A.) və Bucaq Yeri ^(Dec.) ilə müəyyən edilir, bunlar Yerdəki uzunluq və enliyə bərabərdir.

• Şərq bucağı ^{(R.A.) (Uzunluq)} zamanla ifadə edilir ^(ss:dd:ss) və ulduzun göy ekvatoru boyunca nə qədər uzaq olduğunu göstərir. Əgər Şərq Bucağı müsbətdirsə ulduz şərqdə, mənfidirsə ulduz qərbdədir.
• Bucaq Yeri ^(Dec.) (Enlik) isə ulduzun göy ekvatoru ilə müqayisədə, onun nə qədər şimalda və ya cənubda olduğudur və dərəcə ilə göstərilir. Dəyər müsbət olarsa, o deməli göy ekvatorunun şimalındadır.

HIP 78664-ün yeriː 16s 03m 33.62 və -16° 24` 07.6 .

Öz hərəkəti

Şəkil 1ː Üfüqün 3 növü

Planetlər kimi bütün ulduzlar da mərkəzi bir nöqtə ətrafında fırlanır, planetlərin mərkəz nöqtəsi ulduzlar, ulduzların mərkəz nöqtəsi isə yerləşdiyi qalaktikaların mərkəzidir. Bu gün gördüyümüz bütün bürclər 50.000 il əvvəl olduğu kimi 50.000 il sonra da bu gün olduğundan fərqli olacaq. Öz hərəkət, bu ulduzların hərəkətlərini təfərrüatlandırır və milliarsaniyələrlə ölçülür. Əgər teleskopla HIP 78664-ü astronomik üfüqdə görsək (Şərhː Astronomiyada, üfüqi xətt, müşhidəçinin gözləri bərabərliyində olur. Müşahidə aparan şəxsin dayandığı yerdə ki üfüqi xətt, astronomik üfüq sayılır. Şəkil 1-ə baxın.), deməli ulduz şimala doğru -3.24 ± 0.64 milliarsaniyə/il və şərqə doğru 14.58 ± 1.08 milliarsaniyə/il hərəkət edir. Dəyər mənfi olduqda deməli HIP 78664 və Günəş bir-birinə yaxınlaşır, eyni şəkildə müsbət dəyər iki ulduzun uzaqlaşdığını bildirir.

Fiziki xüsusiyyətləri

Rəngi

Ulduzun G8III spektral tipinə əsasən, HIP 78664-ün rəngi sarı, tipi isə nəhəng ulduzdur. Rəng və ölçü arasında bir əlaqə yoxdur. Məsələn sarı və ya hər hansısa rəngdə olan bir ulduz böyük və ya kiçik ola bilər. Kiçik ulduzlar böyük ulduzlardan daha az enerji sərf edirlər və daha uzun yaşayırlar.

Temperaturu

Harvard Universitetinin qeydlərinə əsasən ulduzun səthində 5000-6000K arası istilik var. Bu kontekstdən ifadə etsək, Günəşin temperaturu təxminən 5778 Kelvindir.

Rənglərinə görə ulduzların səth istilikləri

• Mavi (O) > 25.000K
• Mavi/Ağ (B) = 10,000 - 25,000K
• Mavi/Ağ (A) = 7,500 - 10,000K
• Sarı/Ağ (F) = 6,000 - 7,500K
• Sarı (G) = 5,000 - 6,000K
• Narıncı/Qırmızı (K) = 3500 - 5000K
• Qırmızı (M) = < 3500K
• Qırmızı (C) = < 3500K

Rəng və temperatur arasında əlaqə var, göy qurşağı spektrində qırmızıya daha yaxın olan ulduzlar daha soyuq, maviyə yaxın olanlar isə daha istidir. Mavi ulduzlar gənc, qırmızı ulduzlar isə ömrünün sonunda olan yaşlı ulduzlardır. Bəzi mavi rəngli ulduzlarda var ki onlar əslində mavi deyil, onlar mavi başıboşlar olaraq adlandırılır. Belə ki bu ulduzlar yaxınlıqdakı ulduzlardan özlərinə maddə çəkərək özlərini mavi görüntüyə salırlar. Bu ulduzlar əsasən Ulduz topalarında yerləşir. Bundan əlavə mavi başıboşların ulduz təkamülü qaydalarını pozduğu müşahidə edilmişdir.

Radiusu

Şəkil 2

HIP 78664-ün radiusunun Günəşdən 20,61 dəfə böyük olduğu hesablanıb. Günəşin radiusu 695.800 km-dir, HIP 78664-ün radiusu isə 14.340.783.714.km-dir. Əgər ulduzun diametrin öyrənməyə ehtiyacınız varsa, bu zaman radiusu 2-yə vurmağınız kifayətdir ^{Şəkil 2-ə baxın}. Lakin 2007-ci ildə yenilənən Hipparcos sənədlərinin yayımlanması ilə radiusu 40.936 olaraq hesablamaya başladılar. Bu rəqəm, nəzərdən keçirilməmiş sənədlərdən daha çox SDSS düsturu istifadə olunmaqla əldə edilib. Bu metodun yanlış nəticələr verdiyi bilinir.

Görünən parlaqlığı, Faktiki parlaqlığı və Görünən böyüklüyü

Görünən parlaqlıq, HIP 78664 ulduzunun Yerdən müşahidəsi aparıldığı əsnada onun nə qədər parlaq göründüyünü bildirən bir ifadədir və bu parlaqlığın ölçüsü Görünən böyüklük ^{(Apparent Magnitude)} olaraq adlanır.

Faktiki parlaqlıq isə ulduzun əsl parlaqlığını bildirən bir ölçüdür. Bu ölçü, ulduzun nə qədər enerji yaydığına bağlı olaraq ulduzun Yerdən nə qədər uzaqda olduğuna görə hesablanır. Yəni HIP 78664-ün Görünən və Faktiki parlaqlıqları ifadəsi, bu ulduzun həm Yerdən nə qədər parlaq göründüyünü həm də əslində nə qədər parlaq olduğunu müəyyən edir.

Bundan əlavə HIP 78664-ün, Yerdən müşahidə edildikdə onun nə qədər parlaq göründüyünü ölçən bir sayısı var və bu sayı 8.25-dir. Bu sayı, ulduzun parlaqlığını müəyyən etmək üçün istifadə edilən bir ölçüdür və eyni zamanda bu ölçü onun Görünən parlaqlığıdır.

HIP 78664 ulduzunun Faktiki parlaqlığı, ulduzun əsl parlaqlığını bildirən bir dəyərdir. Bu dəyər, ulduzun Yerdən nə qədər uzaqda olduğuna bağlı olaraq fərqli illərdə ölçülə bilər və ölçülüb də. Belə ki əgər 1997-ci ildə ölçülən parallaks dəyərindən istifadə etsək, HIP 78664-ün Faktiki parlaqlığı -0.86 -dır lakin 2007-ci ildə aparılan ölçümlərdə istifadə edilən parallaks dəyəri fərqli olduğu üçün, HIP 78664-ün Faktiki parlaqlığı -2.35 hesablanıb.

Görünən böyüklük, ulduzun 10 parsek və ya 32,6 işıq ili uzaqlıqdan görünən parlaqlığının ölçüsüdür. Görünən böyüklük ulduzun faktiki parlaqlığını ölçmək üçün istifadə edilən Faktiki parlaqlıq anlayışının necə işlədiyini izah edir. Bu parlaqlıq ulduz və müşahidəçi arasında heç bir maneənin olmadığını nəzərə alaraq hesablanır. Məsələn ulduzun işığına maneə olacaq planetlərarası toz buludlarına bənzər bir cisim yoxdursa, Görünən böyüklük daha dəqiq ölçüləcək. Fərqli ulduzların Faktiki parlaqlıqlarını müqayisə etmək üçün Görünən parlaqlıqdan daha çox Görünən böyüklükdən istifadə etmək daha yaxşıdır.