Hava gəmisinə yerüstü xidmət

Hava gəmisinə yerüstü xidmət (ing. handling ) — təyyarənin dayanacaqda qəbul edilməsi, uçuşa hazırlıq və uçuşa buraxılması üçün görülən işlər.

Boeing 747–400F Cargoluxun yerüstü xidməti

Görüş

Təyyarənin qarşılanması üzərində iş dayanacaqda taksilər zamanı əyani siqnallarla idarə edilməsini, yastiqciqlar quraşdırılmasını, təyyarənin uçuşdan sonrakı müayinəsini əhatə edir.

Çəkmə

Təyyarənin yedəklənməsi, aerodrom yerinin məhdud olduğu təqdirdə, öz mühərriklərindən istifadə etməklə təyyarənin taksi sürməsini, habelə istismar işləri zamanı təyyarənin ekipaj iştirakı olmadan hərəkət etməsini mümkünsüz edir.

Yerüstü elektrik təchizatı

Yanacaq istehlakını azaltmaq və təyyarə sistemlərindəki yükü azaltmaq üçün, xüsusən də köməkçi elektrik stansiyasından istifadəni azaltmaq üçün parkinqdəki təyyarə sistemlərinin enerji təchizatı ümumiyyətlə yer mənbəyindən həyata keçirilir.

Hazırda əksər təyyarələr 400 Hz tezliyində 115 V fazalı gərginlikli üç fazalı elektrik cərəyanını istifadə edirlər. Təyyarələrin bəzi növləri 28 V sabit bir gərginlik istifadə edir.

Daxili kondisioner

Soyuq iqlimlərdə qızdırılan hava verilir, isti havalarda isə soyudulmuş hava verilir. Hava, hava kondisioner sisteminə (SCR), kondisioner sistemində tez bir şəkildə kəsilmə bağlantısı vasitəsilə bir kol (böyük diametrli nazik divarlı bir hortum) ilə verilir, ümumiyyətlə dəridə lyukla bağlanır.

Boşaltma və yükləmə

Baqajın yüklənməsi və boşaldılması adətən xüsusi qruplar tərəfindən həyata keçirilir. Onlar köməkçi avadanlıqlarla təchiz oluna bilər — arabalar üçün kiçik ölçülü traktorlar, konveyerlər, qaldırıcılar və konteynerlərin işlənməsi üçün maşınlar.

Yanacaq doldurma stansiyaları

Uçuş üçün təyyarə təzə su və yanacaq ilə doldurulur. Yanacaq doldurma içərisində tualet sistemlərinin qəbuledici çənlərinin tərkibinin boşaldılması da ola bilər. Təyyarənin dizaynından asılı olaraq tualet sistemini xüsusi maye ilə doldurmaq lazım ola bilər. Digər mayelər (yağlar, hidravlik mayelər) və qazlar (məsələn, oksigen) ilə doldurulması təyyarələrin texniki xidmətinə aiddir.

Salonun təmizlənməsi

Salonun təmizlənməsi bütün kabin və onun kabinindən zibil və çirkləndiricilərin aradan qaldırılması və sərnişinlərin qəbuluna hazırlıq məqsədilə həyata keçirilir. Adətən zibil qutularının tərkibinin çıxarılması, sərnişinlərin və ekipajın oturacaqlarının və təhlükəsizlik kəmərlərinin çirkli oturacaq örtüklərinin təmizlənməsi, zibillərin tozsoranla təmizlənməsi və daxili elementlərin (şüşə pəncərələr, güzgülər, qol dayaqları, çarxlar və örtüklər) nəm təmizlənməsi daxildir. Təmizləmə miqdarı təyyarəyə xidmət formasından və təmizlənmə vaxtından asılıdır. Təyyarənin dayanma vaxtını və aviaşirkətin xərclərini azaltmaq üçün təyyarə heyətinin (ümumiyyətlə kabin — uçuş işçiləri) köməyi ilə tam və ya qismən həyata keçirilə bilər.

Hava limanında iaşə

Stolüstü yemək uçuş zamanı sərnişinlər və təyyarə heyəti tərəfindən istehlak üçün qida və içkilərdir. Təchizat, avtomatik qaldırıcı ilə təchiz edilmiş nəqliyyat vasitələrindən — hidravlik qaldırıcıların köməyi ilə təyyarə qapılarının səviyyəsinə qalxan bir cəsəddən istifadə edərək xüsusi bir xidmət tərəfindən həyata keçirilir.

Buzlanmaya qarşı emal

Dondurulmuş çöküntülərin təyyarə səthlərindən çıxarılması və ya onların meydana gəlməsinin qarşısını almaq üçün zəruri hallarda aparılır. Adətən, yükün, baqajın və sərnişinlərin myüklənməsi başa çatdıqdan sonra hər şey yük maşını ilə xüsusi meydançalara aparılır. Həmçinin dayanacaqda işləyən və buraxılmış mühərriklərin yerində işlənməsi də mümkündür — bu müəyyən bir hava limanında qüvvədə olan qaydalardan asılıdır.

Qalereya

• 
• 
• 
• 

Mühərriklərin işə salınması

Mühərriklər təyyarə heyəti yerüstü işçilərin nəzarəti altında işə salınır, çünki adətən təyyarə ekipajı mühərriklərin işlənmiş hissəsini müşahidə edə və vəziyyətlərini əyani şəkildə izləyə bilmir. Yerüstü personal, işə başlamazdan əvvəl və əsnasında mühərriklər və təyyarələrin ətrafında təhlükəli ərazilərdə heç bir obyektin, insanların və ya xüsusi nəqliyyat vasitələrinin olmamasını təmin edir; mühərriklərin və təyyarə sistemlərinin işində mayenin sızması və görünən sapmalar olmaması səbəbindən. Buzlanmaya qarşı emaldan sonra təyyarə 20 dəqiqə ərzində uçmalıdır, əks halda yenidən emal tələb olunur.

Buraxılış

Buraxılış, təyyarənin uçuş öncəsi müayinəsi, mühərrikin işə salınması (zərurət olduqda, yerdən sıxılmış hava və ya enerji təchizatı mənbəyindən başlayaraq təmin edilməsi) və çox vaxt təyyarəni dayanacaq yerindən mühərriklərin başlanğıc nöqtəsinə qədər çəkilməsindən ibarətdir. Yedəkləmə və işə salınması zamanı təyyarə heyəti ilə sənəd verən şəxs arasında əyani, tel və ya radio əlaqəsi təşkil edilir.