Hvamunsok
Hvamunsok (Koreya dilində: 화문석, çiçək işləməli xalça) lap qədimlərdən bəri mövcud olan bir xalça, ayaqaltı növüdür. Hvamunsok bitki gövdəsinin soyulması, rənglənməsi və toxunulması nəticəsində hazırlanır. Adətən Qanqhvada hazırlanan bir məhsuldur.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hvamunsok xalçasının 1600 illik bir tarixi olduğu düşünülür[1]. Bu xalça növü Koreyada Üç Krallıq Dövründən etibarən mövcud olmuşdur, lakin bəzi mənbələrə əsasən güman edilir ki, bu xalça növü Qoryo dövründə (918–1392) İslam ölkələrindən ixrac edilib. Bəzi mənbələr isə bu xalçanın hələ Vahid Şilla Dövründən (668–935) mövcud olduğunu iddia edir.
Hvamunsok xalçasının tarixi ilə bağlı ən dəqiq bilinn məlumat isə onun Qoryo dövründən etibarən mövcud olmasıdır. Belə ki, təxminən 100 il əvvəl Coson sülaləsinin kral sarayının verdiyi əmrə əsasən, ağ xalça istehsal edən Yanqo-ri kəndindən Qanqhvalı sənətkar Han Çunqqyo[2] öz ideyasının dizaynı ilə uğurlu bir məhsul əldə etdi. Bundan sonra, müxtəlif dizaynlar hazırlanmış və istehsal texnologiyaları bu günə qədər təkmilləşdirilmişdir. Bu məhsul kral ailəsi tərəfindən istifadə edildikdən sonra qiyməti daha da bahalaşmış və özünəməxsus bir dəyər qazamışdır. Uzun bir müddət hvamunsok xalçaları xaricə ixrac edilmişdir. Qoryo dövründən başlayaraq bu xalçalar ən az jenşen qədər əcnəbilər arasında məşhur idi. Hətta Çin İmperatorlarına bahalı hədiyyə kimi də göndərilirdi.
Ənənəvi Koreya evlərində (Koreya dilində: 한옥) bu xalçalardan geniş istifadə olunmuşdur. Hvamunsok xalçalarının üzərində əyləşib yemək yeyir, yatır, mahnı oxuyur və rəqs edirdilər. Hətta bu xalça üzərində qədim koreyalılar ulu babaları üçün anım mərasimi keçirərkən onlara təzim edirdilər. Hvamunsok xalçaları qiymətli olduğu üçün onu hədiyyə və ya cehiz kimi vermək də qədim adətlərdən biridir. Göründüyü kimi, hvamunsok koreyalıların şad və qəmgin günlərində istifadə olunan, eləcə də, onların şən və qəmgin əhval-ruhiyyələrini özündə əks etdirən bir xalça növüdür. Bu xalça növü öz gözəlliyinə və istifadəsinin rahat olmasına görə bugünkü günümüzdə də geniş istifadə olunur.
Hazırlanması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hvamunsok Qanqhva adasında bitən cığkimilər bitkisinin gövdəsindən hazırlanır. Bu bitkiyə Koreyanın digər hissələrində, Çin və Yaponiyada da rast gəlinməsinə baxmayaraq, Qanhvada hazırlanan hvamunsoklar özünəməxsus bəyaz rəngə və davamlılığa malik olurlar.
Hvamunsok xalçasının hazırlanmasında əsas bitki cığkimilər bitkisidir. Cığkimilər bitkisi əvvəlcə qurudulur və qurumuş bitki gövdəsi rənglənir. Bu xalçanı toxumaq üçün xüsusi növ çərçivədən istifadə edərək xalça toxunur və toxunarkən üzərinə müxtəlif bəzəklər və naxışlar salınır. Bu xalçalar müxtəlif dizayna malik olurlar və üzərlərində adətən çiçək rəsmləri müşahidə etmək mümkündür. Hvamunsok üzərində işlənmiş naxışlara əsasən əjdahalar, fenikslər, pələnglər, mandarin ördəkləri, durnalar və gavalı, pion və xrizantema kimi gözəl çiçəklər daxildir. Bu xalçanın digər bir xüsusiyyəti isə onun əldə toxunmasıdır. Rənglənmiş bitki gövdələri neylon iplər vasitəsilə bir-birinə bərkidilərək toxunur. Bir hvamunsok xalçasının hazırlanmasında 2 və ya 3 usta iştirak edir və hazırlanma prosesi 7–10 gün davam edir. Hvamunsok xalçasının ölçüləri 5 x 7, 6 x 9, 7 x 10 ola bilər. Bu ölçülər xüsusi hvamunsoklarda dəyişə bilər. Buna görə də hvamunsok xalçaları çox dəyərli və bahalıdır.
Xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu xalçalar yayda sərinləmək, qışda isə isinmək üçün istifadə olunurdu. Belə ki, hvamunsok xalçaları yay fəslində nəmi udur və otağın temperaturunu sərin saxlayır. Qış fəslində isə soyuqdan qoruyur. Bununla yanaşı, bu xalçaların yüksək davamlılıq xüsusiyyətləri vardır. Buna görə də ənənəvi Koreya evlərində bu xalçalardan geniş istifadə olunmuşdur.
Hal-hazırda hvamunsok[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hvamunsok xalçaları tarixin müəyyən bir dövründə yoxa çıxmağa və unudulmağa başlanmışdı, lakin Qanqhva Hvamunsok İncəsənət Qalereyası[3] bu milli dəyərin yoxa çıxmaması üçün hazırda çox böyük səy göstərir. İnçhon şəhərində yerləşən bu incəsənət qalereyası hvamunsokun tarixini və hazırlanma qaydalarını təqdim edir, bu mədəni irsin yoxa çıxmaması üçün ziyarətçilərə çox münasib qiymətlə gəlmələri və öz havmunsoklarını hazırlamaq imkanı da verir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ (PDF) https://fuorisalone.it/uploads/fuorisalone/attachments/designers/designers_m/635/files/attachments/262/4._hwamunseok_porfolio_reduced.pdf (#bare_url_missing_title).
- ↑ https://www.ganghwa.go.kr/open_content/english/product/industry_hwamunseok.jsp (#bare_url_missing_title). 2021-06-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-22.
- ↑ https://english.visitkorea.or.kr/enu/ATR/SI_EN_3_1_1_1.jsp?cid=1846252 (#bare_url_missing_title). 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-22.