Karaca Dağ
| Karaca Dağ | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 1.957 m |
| Yerləşməsi | |
| 37°42′36″ şm. e. 39°49′48″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Karaca dağ— təqribən Cənub-Şərqi Anadolu bölgəsinin ortasında yerləşən, Diyarbəkir hövzəsi ilə Şanlıurfa yaylasını şimal-cənub istiqamətində ayıran sönmüş vulkandır. Ən yüksək nöqtəsi 1952 m-dir. Karaca dağ vulkanı maye lavanın əmələ gətirdiyi qalxan vulkan quruluşuna malikdir. Onun diametri 120 km, sahəsi 8000 km²-dir. Onun çox aşağı 2% maililiyi olan yamacı var. Bazaltik lavadan ibarətdir. Püskürmələr üç fərqli dövrdə baş vermişdir. Karaca dağ Diyarbəkir, Şanlıurfa və Mardin illərinin torpaqlarına yayılır.[1]
Vulkan yuxarı miosendə fəaliyyətə başlamış və dövrümüzdən 100.000 il əvvələ qədər lava püskürmüşdür.[2] Karaca dağın yaranmasının əsas səbəbi Ərəbistan plitəsinin Anadolu plitəsi üzərindəki təzyiqidir.[3] Dağın Diyarbəkirə baxan hissəsi nazik torpaq olduğu üçün əkinçilik üçün əlverişli olduğu halda, digər ərazilər iri daşlı olduğu üçün əkinçilik üçün əlverişli deyil. Dağdan əsasən heyvanların otarılması üçün istifadə olunur.
Karaca dağ ətrafında yarı quraq iqlimi üstünlük təşkil edir. Yay isti və quraq keçir. Qışlar soyuq və yağışlı olur, ən çox yağıntı qışda düşür. Ən çox yağışın qışda, ən az yağışın isə yayda düşdüyü Aralıq dənizi yağış rejimi hakimdir. Son vaxtlara qədər onun üzərində daha çox meşə var idi, lakin bu gün yalnızgözdən uzaq ərazilərdə qalır. Palıd, dağdağan, yemişan, terebint püstəsi, yabanı armud və göyrüş ərazidə görünən ağac növləridir. 1400 m yüksəklikdən sonra ağac növləri görünmür, gəvən və pişik gəvəni ətrafı əhatə edir.[4] Karaca dağın üstündə yazları quruyan dərələr yer alır.[5]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Şubat 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 Şubat 2014.
- ↑ "TMMOB Diyarbakır Kent Sempozyumu Bildiriler Kitabı" (PDF). 3 Mart 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 3 Mart 2014.
- ↑ "GAP2 Mühendislik Kongresi Bildiriler Kitabı" (PDF). harran.edu.tr. 21 Mayıs 1998. 1 Mart 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 3 Mart 2014.
- ↑ "Karacadağ Bitki Çeşitliliği" (PDF). surkal.org.tr. 24 Ocak 2013 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 3 Mart 2014. (#first_missing_last)
- ↑ "Türkiye'deki Volkanik Yüzey Şekilleri e Oluşumları" (PDF). hacettepe.edu.tr. 5 Mart 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF).