Terebint püstəsi

Terebint püstəsi
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvidlər Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Anakardiumkimilər Yarımfəsilə: Anacardioideae Cins: Püstə Növ: Terebint püstəsi
Beynəlxalq elmi adı
Pistacia terebinthus L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   506469 NCBI   434238 EOL   396429

Terebint püstəsi (lat. Pistacia terebinthus) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin anakardiumkimilər fəsiləsinin püstə cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Aralıq dənizi, Mərakeş və portuqaliyada, Kanardan Suriya, Livan və İsrailə qədər olan ərazilərdə yaylımışdır.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü təxminən 5–10 m-ə çatan iri kol və ya kiçik ağacdır. Yarpağı tökülən ikievli bitkidir. Yarpaqların dəstədə sayı 3–9 olub, uzunluğu 10–20 sm, mürəkkəb, tək lələkvaridir. Çiçəkləri bircinsli, xırda, qırmızımtıl-bənövşəyi rəngli iri süpürgəyə yığılmışdır. Aprel ayında çiçəkləyir, meyvəsi sentyabr-oktyabr ayında yetişir. Çiçəkyanlığı sadə, 2–6 xırda yarpaqdan ibarətdir. Meyvələri xırda, qırmızı rəngli, yetişdikdə qaralan şarşəkilli çəyirdəklidir. Toxum və pöhrələrlə çoxaldılır.

Ekologiyası

Quraqlığa və şaxtayadavamlıdır. İşıq və istisevəndir. Dağların quru yamaclarında, işıqlı meşələrdə rast gəlinir.

Azərbaycanda yayılması

Mərdəkan dendrarisində 1978-ci ildən introduksiya olunmuşdur.bakı şəhərində mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Bitkinin üyüdülmüş və qovrulmuş meyvələrindən hazırlanan içki menengiç qəhvəsi (türk. menengiç kahvesi), kürd qəhvəsi (kürd. قاوەی کوردی; Qehweya Kurdî; Qehweya Kezwanan) adları altında tanınır.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Pistacia crassifolia Salisb.
• Terebinthus vulgaris Dum.Cours.

Heterotipik sinonimləri

• Lentiscus terebinthus Kuntze
• Lentiscus vulgaris Garsault
• Pistacia palaestina Boiss.
• Pistacia terebinthina St.-Lag.
• Pistacia terebinthus var. angustifolia Lecoq & Lamotte
• Pistacia terebinthus var. heterophylla DC.
• Pistacia terebinthus var. macrocarpa Zohary
• Pistacia terebinthus var. oxycarpa Zohary
• Pistacia terebinthus subsp. palaestina (Boiss.) Engl.
• Terebinthus communis Dum.Cours.