Karambit
| Karambit | |
|---|---|
 | |
| Tipi | Gizli bıçaq |
| Ölkə | |
| İstehsal tarixçəsi | |
| İstehsalçı | İndoneziya |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 104qr.[1] |
| Uzunluğu | 18,5sm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Karambit - Karambit və ya kerambit (İndoneziya dilində istifadə edildiyi kimi), kurambik və ya karambiak (hər ikisi Minangkabau dilindən) Qərbi Sumatranın Minangkabau xalqından bir pəncəyə bənzəyən kiçik İndoneziya əyri bıçağıdır. Karambit pencak silat və Filippin döyüş sənətlərində geniş istifadə olunan silahlardan biridir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Karambit əvvəlcə Cənub-Şərqi Asiyanın əksər adalarında kök dırmığı, xırman toplamaq və düyü əkmək üçün nəzərdə tutulmuş kənd təsərrüfatı aləti idi. Bu, Cənub-Şərqi Asiya oraqlarının daha kiçik variantıdır (Filippin qarab və karit; İndoneziya celurit, arit və ya sabit; və Malayziya sabit). O, hələ də müasir işçi üçün bir çox səmərəli istifadə imkanlarına malikdir, bıçağı kommunal işlərdə istifadə etməyə imkan verir, barmaq halqası, üzərində işlənəcək obyektlə manipulyasiya etmək üçün barmaqların istifadəsi tələb olunarsa, əməliyyatlar arasında bıçağı yerə qoymaq ehtiyacını aradan qaldırır. (məsələn, göndərmə qutusunun kəsilməsi və açılması və ya daşınmalardan plastik qablaşdırmanın çıxarılması, iki əsas nümunədə). Barmaq halqası həmçinin istifadə zamanı bıçağın düşməsinə qarşı əlavə qorunma dərəcəsi təmin edir, bu xüsusilə ağır maşınlar daxil olan iş mühitlərində vacibdir, hər cür əl, metal alətin atılması avadanlıq və ətrafdakılara böyük ziyan vura bilər. Xüsusilə də yüksək sürətlə atılarsa alət fırlanan komponent kimi daha çox təhlükəli ola bilər. Karambitin əvvəlcə Qərbi Sumatranın Minangkabau xalqı arasında silahlandığı güman edilir, burada folklorlara görə, pələngin caynaqlarından ilhamlanırdı. Silahlaşdırılmış kimi, bıçaq kəsmə potensialını artırmaq üçün daha əyri oldu. İndoneziyanın ticarət şəbəkəsi və qonşu ölkələrlə sıx təmas sayəsində, karambitin silahlanması nəhayət indiki Tayland, Kamboca, Laos, Myanma və Filippin ərazilərinə yayıldı.
Avropa hesablarında deyilir ki, İndoneziyada əsgərlər belində və ya kürəyində kris və əllərində nizə ilə silahlanmışdılar, döyüşçünün digər silahları döyüşdə itirildikdə isə karambit son çarə kimi istifadə edilmişdir. Sulavesi'nin məşhur Bugis[2] döyüşçüləri karambiti üstlərində daşıyırdılar. Bu günün əsas silahlarından biridir və Filippin döyüş sənətlərində də geniş istifadə olunur.
Səthi olaraq, karambit heç bir əlaqəsi olmasa da, cəmbiyaya bənzəyir. Cəmbiya həmişə silah kimi hazırlanmış və status işarəsi kimi xidmət edir, tez-tez qiymətli daşlar və metallardan istifadə edərək bacarıqlı sənətkarlar və zərgərlər tərəfindən hazırlanır, halbuki karambit bəzəksiz fermer aləti və faydalı bıçaq idi və hələ də qalır.
Texnikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Karambit bıçaqla yumruğun altından aşağıya doğru tutulur, adətən irəli əyilir. Əsasən kəsmə və ya qarmaq hərəkətində istifadə olunsa da, barmaq üzüklü karambit barmaq halqası ilə rəqibə dəyən yumruq hərəkətində də istifadə olunur. Bəzi karambitlər çəkic hərəkətində istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur. Zərbə üsullarının bu çevikliyi onu özünümüdafiə vəziyyətlərində faydalı edən şeydir. Barmaq qoruyucusu tərksilahı çətinləşdirir və bıçağın tutuşunu itirmədən barmaqlarda manevr etməyə imkan verir.
Qısa Filippin[3] karambiti Qərbdə bir qədər rəğbət qazandı, çünki bu cür tərəfdarlar silahın biomexanikasının daha güclü kəsici zərbələrə və ağrılı "yırtma" yaralarına imkan verdiyini iddia edirlər və onun istifadəsi daha intuitiv, lakin mənimsənilməsi daha çətin olduğu güman edilir nəinki klassik bıçaq.
Variantları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Karambitin bir çox regional variantı var. Bıçağın uzunluğu, məsələn, bir kənddən və ya dəmirçidən digərinə dəyişə bilər. Bəzilərində barmaq qoruyucusu yoxdur, bəzilərində isə sapın hər tərəfində bir olmaqla iki bıçaq var. Ənənəvi növlərə aşağıdakılar daxildir:
- Kuku Bima: Qərbi Yavadan Bhimanın pəncəsi.
- Kuku Hanuman: Qərbi Yavadan olan Hanumanın pəncəsi.
- Kuku Macan: Pələng pəncəsi, Sumatra, Mərkəzi Yava və Maduraya endemikdir.
- Kerambit Sumbawa: döyüş üçün xüsusi olaraq hazırlanmış daha böyük, daha möhkəm kerambit. Sumba adalarından.
- Kerambit Lombok: döyüş üçün xüsusi olaraq hazırlanmış daha böyük, daha möhkəm kerambit. Lombokdan.
- Lawi Ayam: Minang icması tərəfindən yaradılmış toyuq pəncəsi.
Bundan əlavə, müasir karambitin ön və ya arxa tərəfində sünbüllər və ya çubuqlar ola bilər ki, bunlar paltar və ya at ipini tutmaq, əti cırmaq və ya upa kimi zəhər yeritmək üçün nəzərdə tutula bilər.
Müasir formaları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Karambitin müasir Qərb təfsiri orijinal kənd təsərrüfatı alətindən çox uzaqdır. Onların qatlanan bıçaqları ola bilər, yüksək standartlara uyğun hazırlanıb, ibtidai və müvəqqəti olmaqdan fərqli olaraq, bahalı materiallardan hazırlanmışdır və təmiz forma verən daha böyük əlləri yerləşdirmək üçün ümumiyyətlə daha böyükdürlər.