Karolina göyrüşü
Karolina göyrüşü | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Karolina göyrüşü |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
Karolina göyrüşü (lat. Fraxinus caroliniana) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin zeytunkimilər fəsiləsinin göyrüş cinsinə aid bitki növü.
Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vətəni - Kubadır, Amerika Birləşmiş Ştatlarının subtropik, cənub-şərqindən, cənubi Virciniyadan Texasa qədər yayılmışdır. Bitki ilk dəfə botanik Filip Miller tərəfindən təsvir edilmişdir. Bu bitki Florida gülü, bataqlıq gülü, Karolina gülü və ya su gülü kimi məşhurdur.
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü təxminən 4,0 m olan kiçik ağacdır. Yarpaqları mürəkkəb, üzbəüz, uzun, 7-12 ədəd, yumurtavari-uzunsov, iri, kənarları dişli və ya bütöv, uzunluğu 3-6 sm, eni 2-3 sm-dir. Yarpaqları tünd yaşıl, alt tərəfi bir az tükcüklüdür. Meyvələri çox vaxt 3 qanadlı, toxumları hamar, hissəli, bəzən parlaq, bənövşəyi rənglidir. Qabığı açıq boz, nazik, pulcuqludur. Sarı (erkək) və yaşıl (dişi) çiçəkləri olur. Çox miqdarda tozcuq əmələ gətirir. Erkən yazda çiçəkləyir. Meyvələrin uzunluğu 5 sm-ə qədər olur, ellipsvari, toxumları 1 qanadlıdır (bəzən 3). Toxumu sarı, meyvələri yay-payız arası olan dövrdə yetişir.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bataqlıqların ətrafında, subtropik düzənliklərdə, nəmişli torpaqlarda, çayların sahillərində, yarımkölgəli ərazilərdə yaxşı bitir. Oduncağın külü güclü allergendir.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Gəncə və Qəbələdə mədəni şəraitdə becərilir.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Oduncağı yumşaqdır, gövdəsindən müxtəlif alətlər, ox və yaylar hazırlayırlar. Ağacın kiçik və orta ölçüləri, enli çətiri, parlaq və mürəkkəb yarpaqları bitkiyə dekorativ görünüş verir. Qabığı təbabətdə istifadə edilir.