Kazımukan Munaytpasov

Kazımukan Munaytpasov
Şəxsi məlumatlar
Vətəndaşlığı	SSRİ
Doğum tarixi	7 aprel 1871(1871-04-07)
Doğum yeri	Karaotkyel[d], Akmola qəzası[d], Akmola vilayəti, Qərbi Sibir general-qubernatorluğu[d], Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	12 avqust 1948(1948-08-12) (77 yaşında)
Vəfat yeri	Kajimukan dairəsi[d], Cənubi Qazaxıstan vilayəti, Qazaxıstan SSR, SSRİ
İdman növü	grappling

Qacımuqan Munaitpasuly (qazax: Қажымұқан Мұңайтпасов, Qajymuqan Muńaıtpasov; rus: Хаджимукан Мунайтпасов, 7 aprel 1871, Karaotkyel^[d], Qərbi Sibir general-qubernatorluğu^[d] – 12 avqust 1948, Kajimukan dairəsi^[d], Cənubi Qazaxıstan vilayəti) — eyni zamanda Hacımukan Munaytpasov kimi tanınan, bir qazax güləşçisi və yunan-Roma güləşində təkrarən dünya çempionu idi.

Qacımuqan Munaytpasuly 1871-ci ildə, Rusiya İmperatorluğunun Akmola vilayətinin Karaotkyel kəndində anadan olmuşdur. Boyu 194 sm, çəkisi 139 kq idi. 54 ölkədə döyüşdü, 48 medal qazandı. Karyerasında ən vacib məqamlardan biri 1910-cu ildə Buenos-Ayresdə qızıl medala layiq görülməsi və İsveçdə Göteborqda ilk dəfə dünya çempionu olması idi. Tarixdə ilk dəfə bir qazaxın dünya çempionluğu qazandı. Məşhur qələbələrindən biri də döyüş zamanı aldığı onurğa sütununun ölümcül zədəsindən sağ çıxmayan Yapon jiu-citsu ustası Harakiki Jindofunun məğlubiyyəti idi. Bir neçə dəfə Rusiya İmperiyasının ayrı-seçkilik siyasətinə görə Rusiya Milli komandasında olmasına icazə verilmədi, buna görə də Yapon adı Yamagata Makhanura ilə Mançuriya adından beynəlxalq yarışlarda iştirak etdi.

Yalnız güləşçi karyerasına görə populyar olmadı. Həm də güclü bir vətənpərvər idi. Alaş Partiyasının insanları ilə yaxşı əlaqələri var və onlarla 1918-ci ildə Omskda görüşdü. Vətəndaş müharibəsindən sonra 1925-ci ildə Qızılboroda ilk qazax teatrını qurdu. 1940-cı ildə güləşçi karyerasını başa vurduqdan sonra ikinci bir dövrdə xalqa kiçik bir sirk çadırında gücünü və fəndlərini göstərərək SSRİ Müdafiə Fonduna 100.000 rubldan çox pul yığdı. Dünya müharibəsi. Bu pulla Sovet ordusu üçün Po-2 təyyarəsi alındı. Munaytpasov Stalinə teleqram yazaraq təyyarənin əfsanəvi qazax-sovet döyüşçüsü Amangeldy İmanovun adını alacağını bildirdi. Onun arzusu gerçəkləşdi.

12 avqust 1948-ci ildə Lyeninskoe znamya kolxozunda (Cənubi Qazaxıstan vilayətində), heç bir şagird və öyrənən olmadan və dörd arvadını Türküstanda qoyaraq öldü. 1980-ci ildə Çimkentdən 20 kilometr şimalda olan Temirlan (Temirlanovka) kəndində onun şərəfinə bir muzey açıldı. Almatıda, Astana və Semeydə də Qacımuqanın küçələri var. Çimkentdəki futbol stadionu — FC Ordabassy'nin evi — onun adını daşıyır. Stadionun qarşısında da onun üçün bir heykəl var. İki rus filmi onun həyat tarixinə əsaslanır: Hacı-Mukan (1978) və Bizimkini tanıyın! (1985; baş rollarda Baxıtjan Esjanov, Gyeorgiy Xachaturovich və Aleksandr Pankratov-Chorny).

Xarici keçidlər

• https://www.shymkent.info/2021/04/07/kazhymukan-munaitpasov-a-kazakh-hero/
• https://web.archive.org/web/20070819200010/http://www.aikyn.kz/site.php?lan=kaz&id=167&pub=1431