Kiçik əyridimdik

Kiçik əyridimdik
Kiçik əyridimdik
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Sinif: Quşlar İnfrasinif: Yenidamaqlılar Klad: Neoaves Klad: Gruimorphae Dəstə: Çovdarçıkimilər Yarımdəstə: Scolopaci Fəsilə: Tənbəlcüllütlər Cins: Əyridimdik ???: Kiçik əyridimdik
Beynəlxalq elmi adı
	Numenius tenuirostris Lui Jan Pyer Vyeyo, 1817[…];
ITIS	176607
NCBI	2448458

Kiçik əyridimdik (lat. Numenius tenuirostris)) — Tənbəlcüllütlər fəsiləsinin Əyridimdik cinsinə aid quş növü.

Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nadirdir.

Kateqoriyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

(CR). Kritik vəziyyətdədir. Xüsusi qorunma tədbirləri görülməzsə, mənfi təsirlərdən nəsli kəsilə bilər.

Genefond əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan faunasında cinsin 3 növündən biridir.

Qısa təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qarğadan xeyli kiçikdir. Dimdiyi uzun və aşağıya əyridir. Əsas rəngi naxışlı qonur-bozdur. Döşünün naxışları uzununa yerləşir, onun aşağı hissəsində isə ürək formalıdır. Belinin arxa hissəsi və quyruğunun üst örtüyü ağdır. Sükan lələkləri də ağdır, üzərində isə bir neçə köndələn zolaq var ^[3]^[4].

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Avrasiyanın meşə-bozqır zonasında yayılıb. Aralıq dənizi sahillərində qışlayır ^[5]^[6]. Azərbaycanda Xəzər dənizi sahilində təsadüf edilir ^[7]^[8].

Yaşayış yeri və həyat tərzi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Su hövzələrinin sahilindəki dayaz sularda və bataqlıq sahələrdə yemlənir ^[9]. Azərbaycanda miqrasiya dövründə olur. Yaz miqrasiyası az vaxt aparır (aprel), payız miqrasiyası isə avqust ayından oktyabra qədər davam edir ^[10].

Sayı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sayı haqqında məlumat müqayisə etməyə yaramır, təsadüfi müşahidələrdir. Son 10 ildə yalnız iki dəfə görünüb. 2001-ci ilin mart ayında Kürün deltasında 4 fərdi ^[11] və 18.04.2006-cı ildə Ağzıbir gölü ilə Xəzər dənizi arasında 3 fərdi təsadüf edilib (Mustafayev).

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Miqrasiya vaxtında qanunsuz ovlanması. Su-bataqlıq biotoplarının qurudulması.

Əhali üçün əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Elmi və estetik əhəmiyyəti var.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ovlanması qadağandır. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Ramsar, Bern, Bonn, CİTES konvensiyalarına və AEWA sazişinə daxildir. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan, Abşeron, Ağgöl Milli Parkları və yasaqlıqlar əsas yaşama yerləridir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Miqrasiyasının xronoloji və topoqrafik xüsusiyyətlərini öyrənib, qorunmasına konkretlik verilməsi tələb olunur.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
↑ Əbdürrəhmanov Y.Ə., Mustafayev Q.T. (red.). Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes). Bakı, “Elm”, 1977, 239 s.;
↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 197-198;
↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Təbiətdə quşların yemlənmə qaydalarına görə yaranan qrupları // XXI əsrdə “Biologiyanın aktual problemləri” mövzusunda Respublika elmi konf. mat-rı., Bakı, BDU, 2010, s. 126-132;
↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 307-309.
↑ Əbdürrəhmanov Y.Ə., Mustafayev Q.T. (red.). Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes). Bakı, “Elm”, 1977, 239 s.;
↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 197-198;
↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Təbiətdə quşların yemlənmə qaydalarına görə yaranan qrupları // XXI əsrdə “Biologiyanın aktual problemləri” mövzusunda Respublika elmi konf. mat-rı., Bakı, BDU, 2010, s. 126-132;
↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 197-198;
↑ Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IVмеждународная конференция “Биологическое разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74;

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Numenius tenuirostris

[_818f57eccf2e4b3c-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.

[_945d40a3d19c53f5-2] IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3

[3] Əbdürrəhmanov Y.Ə., Mustafayev Q.T. (red.). Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes). Bakı, “Elm”, 1977, 239 s.;

[4] Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 197-198;

[5] Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Təbiətdə quşların yemlənmə qaydalarına görə yaranan qrupları // XXI əsrdə “Biologiyanın aktual problemləri” mövzusunda Respublika elmi konf. mat-rı., Bakı, BDU, 2010, s. 126-132;

[6] Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 307-309.

[7] Əbdürrəhmanov Y.Ə., Mustafayev Q.T. (red.). Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes). Bakı, “Elm”, 1977, 239 s.;

[8] Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 197-198;

[9] Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Təbiətdə quşların yemlənmə qaydalarına görə yaranan qrupları // XXI əsrdə “Biologiyanın aktual problemləri” mövzusunda Respublika elmi konf. mat-rı., Bakı, BDU, 2010, s. 126-132;

[10] Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 197-198;

[11] Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IVмеждународная конференция “Биологическое разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74;

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]