Kianq
| Kianq | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Equus kiang | |||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Equus kiang Moorcroft, 1841 | |||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Mühafizə statusu | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Kianq[1] (lat. Equus kiang) — atlar fəsiləsini at cinsinə aid otyeyən təkdırnaqlı məməli yarımnövü. Onlar əsasən Tibet və onun ətraaf əraziləribdə müşahidə edilir. Kianq Qulanların bir yarımnövü hesab edilir. Ancaq onlar digər yarımnövlərdən iri olur və daha çox ata bənzəyir.
Xarici görünüş[redaktə | əsas redaktə]
Kianqların uzunluğu 210 sm, hündürlüyü 142 sm, çəkisi isə 250 - 400 kq ola bilir. Yayda rəngləri parlaq qırmızı rəng alır. Qışda tükləri uzanır. Rəngi qonurlqşır.Belinin tən ortasından qara xətt keçir.
Yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Kianqlar əsasən Tibetin dağ massivlərində və platolarında, Himalaydan şimaldakı ərazilərdə yayılmışlar. Ən çox saylı populyasiya Tibet Muxtar Ryonu ərazisində müşahidə edilir. Onlara həçdə Hindistan və Nepal ərazilərində belə rastlamaq mümkündür. Onların yayılma arealı 5000 metr hündürlüyə sahib olan dağ quru çölləridir.
Xüsusiyyətləri[redaktə | əsas redaktə]
Kianqlar qruplar halında yaşayırlar. Onlar sayları 5-400 baş olan qruplar təşkil edə bilirlər. Qrupun rəhbəri bir qayda olaraq iri dişi olur. Qruplar daimi olur. Onlar qida arxasınca uzun məsafə qət etməli olurlar. Erkəklər bütün yay dönəmində tənha yaşayır. Qışda isə subaylardan ibarət olan qrupa qoşulur.
Onlkar qida və su arxasınca uzun məsafə qət edə bilikrlər. Bu canlılar otyeyən olduğundan əsasən otlarla qidalanırlar. Otun bol olduğu dönəmdə 45 kq əlavə çəki ala bilirlər (iyul-avqust).
Çoxalması[redaktə | əsas redaktə]
İyul-avqust aylarında qrup halında gəzən dişilərin arxasınca düşərək çütləşmək üçün mübarizə aparmalı olurlar. Çütləşmə dövrü sentyabrın ortaları bitir. Boğazlıq dövrü bir il çəkir. Onlar ancaq bir bala doğurlar. Bala doğulduqdan bir neçə saat sonra ayaq üstə dura bilirlər. Yetkinlik dövrünə iki və yuxarı uyaşlarında çatırlar. İndiyənə kimi ən çox yaşayan kianqın yaşı 26 olmuşdur.
Təhlükə[redaktə | əsas redaktə]
Vəhşi eşşək növlərindən fərqli olaraq nəslinin kəsdilməsi təhlükəsi yoxdur. Ancaq bununla belə sayında son 50-60 il ərzində azlma müşahidə edilir. Hazırda Çində 65 min kianq vardır. Onlardan 45 mini Tibetin paylna düşür. Hindistanda 2000 baş olması ehtimal edilir. Pakistan, Nepal və Butanda sayları məlum deyil.
Təsnifat[redaktə | əsas redaktə]
Bəzən Kianqları Qulanların bir növü olaraq qəbul edirlər. Ancaq DNK analizləri onların müstəqil növ olmasını təsdiq etmişdir. Onların üç yarımnövü vardır:
- E. k. polyodon
- E. k. holdereri
- E. k. kiang
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Фишер Д., Саймон Н., Винсент Д. Красная книга. Дикая природа в опасности / пер. с англ., под ред. А. Г. Банникова. — М.: Прогресс, 1976. — С. 137. — 478 с.
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, ISBN 0-8018-5789-9.
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
- Kianq (ing.)