Klondayk qızıl hərisliyi

Qızılaxtaranlar Çilkut keçidindən keçərkən (1898)

Klondayk qızıl hərisliyi (ing. Klondike Gold Rush; digər adları Yukon qızıl hərisliyi, Alyaska qızıl hərisliyi, Sonuncu böyük qızıl hərisliyi — Yukon Gold Rush, Alaska Gold Rush, Last Great Gold Rush) — 1896-1898-ci illərdə Kanadanın Yukon əyaləti ərazisində baş vermiş qızıl hərisliyi.

Klondayk qızıl hərisliyi 100 minə yaxın qızılaxtaranın bu ərazilərə gəlməsinə səbəb olmuşdur. 1896-cı ilin 16 avqust tarixində ərazidə ilk qızıl mədənləri aşkarlandı, bir il sonra isə bu xəbər Sietl və San-Fransisko şəhərlərinə çatdırılmış və burada minlərlə qızılaxtaran Alyaska və Yukona getmək üçün ciddi hazırlıqlara başlamışlar. Ərazinin soyuq iqlimə malik olması, hündür dağlardan, təpələrdən ibarət olması səbəbindən 30-40 minə yaxın qızılaxtaran Klondayk mədənlərinə çatmadan geri qayıtmışdır.

Klondayk qızıl hərisliyi zamanı cəmi 4 min qızılaxtaran öz məqsədinə çatmışdır. Qalan qızılaxtaranların çoxu ya yarı yoldan qayıtmış, ya da ki, qızıl tapa bilməmişdilər.

Mədəniyyətə təsiri

Klondayk qızıl hərisliyi və həmin ərəfədə baş vermiş digər qızıl hərislikləri XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvələrində Amerika mədəniyyətinə öz təsirini göstərmişdir.

1897-ci ilə özü də qızılaxtaranlara qoşulan Cek London, sonradan bu mövzuya həsr olunmuş çox sayda bu gün də məşhur olan roman və hekayələr yaratmışdı.

1925-ci ildə çəkilmiş və Çarli Çaplinin baş rolda oynadığı Qızıl hərisliyi filmində Avara ləqəbli baş qəhrəmanın Klondayk qızıl hərisliyində iştirak etməsindən bəhs olunur.

Həmçinin bax

• Qızıla hücum
• Freyzer Kanyonu qızıl hərisliyi

Xarici keçidlər

• Klondike. The Chicago Record's book for gold seekers (1897) (Digitized by the Library of the University of Illinois at Urbana-Champaign)
• Klondike: The Quest for Gold (documentary film)
• Victorian Order of Nurses Official Website
• Women of the Klondike Arxivləşdirilib 2009-02-08 at the Wayback Machine
• Map of the Chilkoot and White Passes
• The life of Jack London as reflected in his works Arxivləşdirilib 2008-11-01 at the Wayback Machine
• Skagway: Gateway to the Klondike Arxivləşdirilib 2013-11-20 at the Wayback Machine
• Gold Fever! Seattle Outfits the Klondike Gold Rush, a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan
• University of Washington Libraries ExhibitArxivləşdirilib 2012-03-09 at the Wayback Machine