Kodlaşdırılma
Kodlaşdırılma, kodifikasiya və ya məcəllələşdirmə – sıralama, qaydaya salma. Misal üçün:
- hər hansı bir mətnin kodlaşdırılması - onun hissələrinin yenidən nömrələnməsi, fəsillərə, yarımfəsillərə, paraqraflara bölünməsi, o cümlədən bu mətnlə işləyərkən sitat və istinadları asanlaşdırmaq üçün (kitablar, jurnallar və s. tərtib etmək üçün istifadə olunur).
- əxlaqın kodlaşdırılması - sistemləşdirmə, bir-birindən fərqli əxlaq normalarını ortaq məxrəcə gətirmək[1].
Kodlaşdırma hüquq, dilçilik və biliklərin idarə edilməsində sabit bir termindir.
Dilçilikdə kodlaşdırma — dil normalarının sıralanması və onların məlumat kitabçalarında, lüğətlərdə, qrammatikalarda və s.-də qeyd edilməsidir[2].
Biliklərin kodlaşdırılması — biliklərin idarə edilməsi və bilik mühəndisliyində iş növlərindən biridir: şirkət sənədlərində və şirkətin istifadə etdiyi digər məlumat mənbələrində olan biliklərin təcrid edilməsi və təşkili[3] .
Hüquqşünaslıqda kodlaşdırma — uyğunlaşdırılmış və bir-biri ilə əlaqəli normaları ehtiva edən yeni normativ hüquqi aktların yaradılmasından ibarət olan, sistemləşdirilməmiş hüquqi orqanın işlənməsinə yönəlmiş səlahiyyətli dövlət orqanlarının fəaliyyətidir. Hüququn müəyyən sahələrində normativ aktların sistemləşdirilməsi növlərindən biri. Müəyyən bir hüquq sahəsinin və ya alt sahəsinin hüquq normalarına əhəmiyyətli dərəcədə yenidən baxılması, dəyişdirilməsi və yenilənməsi, yeni kodlaşdırma aktının qəbul edilməsindən ibarətdir. Belə kodlaşdırma aktlarına qanunlar toplusu, məcəllələr, qanunvericiliyin əsasları, nizamnamələr, əsasnamələr və s.daxildir.
Kodlaşdırma aktı özündə ehtiva edən normativ-hüquqi müddəaların keyfiyyətcə yeniliyi ilə seçilir. Bu həm formaca, həm də hüquqi məzmununa və mahiyyətinə görə yeni aktdır. Bəzi kodifikasiya aktları, məsələn, Mülki Məcəllə, Cinayət Məcəlləsi, Ailə Məcəlləsi və s. bunlar ümumi xarakterə malikdir və müvafiq hüquq sahəsinin bütün əsas qaydalarını ehtiva edir. Digər kodlaşdırma aktları müəyyən bir hüquqi alt sektorun (məsələn, Büdcə Məcəlləsi, Gömrük İttifaqının Gömrük Məcəlləsi və s.) və ya qurumun (məsələn, Dəmir Yolu Nizamnaməsi, Patrul Xidməti Nizamnaməsi və s.) hüquq normalarını birləşdirir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ (М. В. Гуреев, доцент НовГУ)
- ↑ (Толковый словарь иноязычных слов. Л. П. Крысин)
- ↑ Феликс Янсен. Эпоха инноваций: Пер. с англ. -М.:ИНФРА-М, 2002.-XII, 308 с. (Серия «Менеджмент для лидера»). ISBN 5-16-001234-6 (русск.) ISBN 0-73-63875-0 (англ.)