Kontribyutor
Kontribyutor (ing. contributor) — istinad maliyyə göstəricisinin hesablanması üçün ilkin məlumat verən fiziki və ya hüquqi şəxs. Töhfə verənlər əsasən əməliyyatlar haqqında məlumat maliyyə göstəricisini hesablamaq üçün əsas təşkil edən mübadilə və birjadan kənar maliyyə bazarlarının iştirakçıları olan banklardır. Məsələn, bir qrup Rusiya və törəmə xarici banklar, MosPrime Rate və ya RUONIA-nın rublla hesablanmasında iştirak edir. Töhfə verənlər tərəfindən verilən məlumatlar qiymətləri, dərəcələri, ilkin qiymətləndirmələri, dəyəri, dərəcələri, ekspert rəylərini və ya referans maliyyə göstəricisi yaratmaq üçün tələb olunan digər məlumatları əhatə edə bilər[1][2].
“Nəzarət olunan kontribyutor” (ing. supervised contributor), maliyyə göstəricilərinin idarə edilməsinin qanuni olaraq tənzimləndiyi Avropa Birliyində yerləşən maliyyə göstəricisi administratoruna giriş təmin edən şəxslərə aiddir. Nəzarət olunan kontribyutorlar, bir qayda olaraq, məcmu faiz dərəcələrinin və digər göstəricilərin hesablanması aparıldığı nəzarət hesabatına əsasən olan banklardır[2].
De-fakto kontribyutorlar məlumatlarını birbaşa göndərmirlər. Onların işləri məlumat verən xüsusi məmur (ing. submitter, və ya məlumatları "təqdim edən") — məlumat təqdim etməkdən məsul olan işçi tərəfindən həyata keçirilir. Bağlanan əməliyyatlar, qiymətləndirmələr və ya rəylər haqqında məlumat birbaşa administratora və ya istinad maliyyə göstəricisinin dəyərinin hesablanmasından məsul olan hesablaşma agentinə göndərilir[1][2].
Kontribyutorlar maraqların toqquşması ilə qarşılaşa biləcəkləri üçün mülahizələrə riayət etmək tələb olunur. Konkret olaraq, ianəçilər tərəfindən verilən faiz dərəcəsi məlumatları, müştərilərinə təqdim etdikləri maliyyə məhsullarının qiymətinin mərkəzindədir. Beləliklə, töhfə verən şəxsin fəaliyyətində informasiya manipulyasiyası riski ola bilər. 2008-2016-cı illərdə LIBOR skandalında olduğu kimi manipulyasiya və ya maliyyə meyarının düzgün qurulmaması investorlara və müştərilərə zərər verə bilər[3].
| Bank | LIBOR hesablandığı valyuta | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| USD | GBP | EUR | CHF | JPY | |
| Bank of America N.A. (London Branch) | ○ | ||||
| Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ Ltd | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| Barclays Bank plc | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| BNP Paribas SA, London Branch | ○ | ||||
| Citibank N.A. (London Branch) | ○ | ○ | ○ | ○ | |
| Cooperatieve Rabobank U.A. | ○ | ○ | ○ | ||
| Crédit Agricole Corporate & Investment Bank | ○ | ○ | |||
| Credit Suisse AG (London Branch) | ○ | ○ | ○ | ||
| Deutsche Bank AG (London Branch) | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| HSBC Bank plc | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| JPMorgan Chase Bank, N.A. London Branch | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| Lloyds Bank plc | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| Mizuho Bank, Ltd. | ○ | ○ | ○ | ||
| Royal Bank of Canada | ○ | ○ | ○ | ||
| Santander UK Plc | ○ | ○ | |||
| Société Générale (London Branch) | ○ | ○ | ○ | ○ | |
| Sumitomo Mitsui Banking Corporation Europe Limited | ○ | ○ | |||
| The Norinchukin Bank | ○ | ○ | |||
| The Royal Bank of Scotland plc | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
| UBS AG | ○ | ○ | ○ | ○ | ○ |
Təyinatı: "○" - bank göstərilən valyutada faiz dərəcəsi haqqında məlumat verir.
Əgər maliyyə göstəricisi özəl bir müəssisə tərəfindən yaradılırsa, onda iştirakçı kimi çıxış etmək könüllüdür. Maliyyə göstəricisi mərkəzi bank kimi bir dövlət qurumu tərəfindən idarə edildikdə, məlumat toplamaq məcburidir. Bunun üçün həm nəzarət hesabatı, həm də xüsusi bir məlumat sistemi istifadə edilə bilər. Birjalarda və birjadan kənar ticarət platformalarında ticarətin nəticələrinə əsaslanan məlumatların toplanması avtomatikdir, bu da bir iştirakçı üçün xüsusi rol nəzərdə tutmur[5].
Maliyyə Kriteri Administratoru töhfə verən məlumatların əsas alıcısıdır. Mənbə məlumatlarının vaxtında, tam və etibarlı olduğunu qiymətləndirə bilər. Əsas məlumatlar göstəricinin əks etdirdiyi bazarı və ya iqtisadi reallığı artıq əks etdirmədikdə, administratordan cavab tələb olunur. Tədbirlərə ilkin məlumatlardakı dəyişikliklər, ianəçilərin tərkibi və ya hesablama üsulu daxildir. İdarəçinin həddən artıq tədbiri, təmsilçiliyi itirirsə, bir göstəricinin dərc edilməsini dayandırmaqdır. Göstəricinin formalaşmasında təhriflərin qarşısını almaq üçün administrator məlumatları əvvəlki tarixi dəyərlərlə müqayisə etmək də daxil olmaqla məlumatları izləmək və idarə etmək üçün bir sistem yaratmalı və saxlamalıdır[6].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 IOSCO, 2013. səh. 37
- ↑ 1 2 3 EU, 2016, Article 3. Definitions
- ↑ Моисеев, Сергей Рустамович. "Замена LIBOR: последствия реформы эталонных ставок". Econs.online. Econs.online. 2019. 2019-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-07.
- ↑ "LIBOR". ICE Benchmark Administration. Intercontinental Exchange, Inc. 2019. 2015-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-08.
- ↑ IOSCO, 2013. səh. 4
- ↑ IOSCO, 2013. səh. 16
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- О финансовых индикаторах (PDF) (Доклад для общественных консультаций). М: Банк России. 2019.
- Principles for Financial Benchmarks (PDF) (Final Report). The International Organization of Securities Commissions. 2013.
- Regulation (EU) 2016/1011 of the European Parliament and of the Council of 8 June 2016 on indices used as benchmarks in financial instruments and financial contracts or to measure the performance of investment funds and amending Directives 2008/48/EC and 2014/17/EU and Regulation (EU) No 596/2014. EUR-Lex. 2016.