Limfa düyününün stromal hüceyrəsi
Limfa düyününün stromal hüceyrəsi — Limfa düyünlərinin stromal hüceyrələri limfa düyününün strukturu və funksiyası üçün vacibdir, onların funksiyalarına aşağıdakılar daxildir: hematopoetik hüceyrələri dəstəkləmək üçün daxili toxuma iskelesinin təmin edilməsi; hematopoetik hüceyrələr arasında qarşılıqlı əlaqəni asanlaşdıran aşağı molekulyar ağırlıqlı kimyəvi xəbərçilərin buraxılması; hematopoetik hüceyrələrin miqrasiyasını asanlaşdırmaq; adaptiv immun sisteminin başlanması ilə antigenlərin immun hüceyrələrə təqdim edilməsi; və limfositlərin sayının homeostazı[1]. Stromal hüceyrələr multipotent mezenximal kök hüceyrələrdən əmələ gəlir.
Struktur[redaktə | mənbəni redaktə et]
Limfa düyünləri xarici lifli kapsulla bağlanır, ondan trabekula adlanan nazik divarları limfa düyününə nüfuz edərək onu qismən ayırır[2]. Xarici kapsulun altında və trabekulalar boyunca peritrabekulyar və subkapsulyar sinuslar yerləşir. Bu sinuslar makrofaqları (hüceyrədənkənar matrisi nizamlı saxlamağa kömək edən xüsusi hüceyrələr) ehtiva edən boşluqlardır[3].
Limfa düyününün daxili hissəsində iki bölgə var: korteks və medulla[4]. Korteksdə limfoid toxuma düyünlərə çevrilir. Düyünlərdə T-limfositlər T-hüceyrə zonasında yerləşir. B-limfositlər B hüceyrə follikulunda yerləşir. Birincili B-hüceyrə follikülü cücərmə mərkəzlərində yetişir. Medullada hematopoetik hüceyrələr (qan meydana gəlməsinə kömək edən) və stromal hüceyrələr var[5].
Medullanın yanında limfa düyünlərinin qapıları var. Bu, qan damarlarının limfa düyünlərinə daxil olduğu və çıxdığı yerdir, limfa damarları isə limfa düyünündən çıxır. Düyünə daxil olan limfa damarları bunu perimetri (xarici səth) boyunca edir[6].
Funksiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Limfa düyünləri limfa kanalları və qan damarları arasında yerləşir. Afferent limfa damarları limfa mayesini periferik toxumalardan limfa düyünlərinə aparır. Limfa düyünlərindəki limfatik toxuma immun hüceyrələrdən (95%), məsələn, limfositlərdən və stromal hüceyrələrdən (1% - 5%) ibarətdir. Limfa düyünlərinin genezisi qan və limfa sistemindən başlayır. Limfa düyünlərinin inkişafı üçün stromal və hematopoetik hüceyrələr arasında qarşılıqlı əlaqə vacibdir. LEC-lərin, limfoid toxuma induksiya edən hüceyrələrin və mezenximal stromanın təşkilatçı hüceyrələrinin çarpazlaşması limfa düyünlərinin əmələ gəlməsinə səbəb olur[7].
Periferik toxumalardan gələn limfa həll olunan antigenləri ehtiva edir və afferent limfa damarları vasitəsilə limfa düyünlərinə daxil olur. Adaptiv immun cavab limfa düyünlərində antigenin olmasına cavab olaraq baş verir. Antigen təqdim edən hüceyrələr həll olunan antigenləri emal etmək üçün yüksək endotelial venulaların yaxınlığında toplanır. Antigenlər dendritik hüceyrələrin səthində də mövcuddur.
Bədxassəlilik[redaktə | mənbəni redaktə et]
Limfa düyünlərinin stromal hüceyrələri bir sıra bədxassəli şişlərə səbəb ola bilər, o cümlədən: follikulyar dendritik hüceyrə sarkoması; fibroblastik retikulyar hüceyrə sarkoması; iltihablı miofibroblastik şişlər və s.
Bundan əlavə, limfa düyünlərinin stromal hüceyrələri şiş hüceyrələrinin metastazını aktiv şəkildə təşviq edən böyümə faktorları istehsal edə bilər[8] .
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Malhotra, D; və b. "Stromal and hematopoietic cells in secondary lymphoid organs: partners in immunity". Immunol Rev. 251 (1). 2013: 160–176. doi:10.1111/imr.12023. PMC 3539229. PMID 23278748.
- ↑ Mebius R. "Stromal immunology group inaugural meeting." Arxivləşdirilib 2014-04-13 at the Wayback Machine British Society for Immunology website 15 March 2012. Accessed 20 March 2014.
- ↑ Cihak R. "Anatomie." Grada publishing 1997, first edition.
- ↑ Bajenoff, M. "Cells control soluble material and cellular transport in lymph nodes". Front Immunol. 3. 2012. doi:10.3389/fimmu.2012.00304. PMC 3459003.
- ↑ Malhotra, D.; və b. "Transcriptional profiling of stroma from inflamed and resting lymph nodes defines immunological hallmarks" (PDF). Nature Immunology. 13. 2012: 499–510. doi:10.1038/ni.2262. PMC 3366863. 2021-04-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-07-07.
- ↑ Mueller, S.; Germain, R. "Stromal cell contributions to the homeostasis and functionality of the immune system". Nature Reviews Immunology. 9 (9). 2009: 618–629. doi:10.1038/nri2588. PMC 2785037. PMID 19644499.
- ↑ Campbell, J. J.; Bowman, E. P.; Murphy, K.; Youngman, K. R.; Siani, M. A.; Thompson, D. A.; Wu, L.; Zlotnik, A.; Butcher, E. C. "6-C-kine (SLC), a lymphocyte adhesion-triggering chemokine expressed by high endothelium, is an agonist for the MIP-3beta receptor CCR7". The Journal of Cell Biology. 141 (4). 1998: 1053–9. doi:10.1083/jcb.141.4.1053. PMC 2132769. PMID 9585422.
- ↑ Lebedis c. et al "Peripheral lymph node stromal cells can promote growth and tumorigenicity of breast carcinoma cells through the release of IGF-1 and EGF." Int. J. Cancer 2002 100 p2 - 8 Accessed 20 March 2014.