MKUltra layihəsi
MKUltra layihəsi (ing. Project MKULTRA) və ya Monarx layihəsi (ing. Project Monarch) — ABŞ-nin Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin gizli proqramının məxfi layihəsinin kod adıdır. Layihənin məqsədi şüurun idarə edilməsi vasitələrini, məsələn agentlərin verbovkası və dindirmələr zamanı informasiya çıxarmaqda psixotron kimyəvi vasitələrin insana təsirinin nəticələrini öyrənmək idi.[1]
Proqram 1950-ci illərin əvvəlindən 60-ı illərin sonuna kimi açıq, sonra isə gizli fəaliyyət göstərib.[2] Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi bilərəkdən 1973-cü ildə MK-ULTRA layihəsinin əsas fayllarını məhv etdi.[3] Bu da 1975-ci ildə Amerika Konqresinə təcrübənin fəaliyytini öyrənmək işində əngəl yaratdı.[4] Təcrübə altında olanlara kimyəvi maddə yeridilir və elektrik cərəyanı vasitəsilə komatoz vəziyyətə çatdırılandan sonra maqnit lentini dinləməyə məcbur edilirdi. Səs yazısında sadə komandalar dəfələrlə təkrar edilirdi. Məqsəd yaddaşın tam pozulması üzullarını kəşf etmək və şəxsiyyətin tam dəyişdirilməsi məsələsində irəliləyiş əldə etmək idi. Təcrübəni Allan Memorial İnstitutuna çox da böyük olmayan nasazlıqlarla, məsələn nevroz, ya da doğuşdan sonrakı depressiya kimi şikayəti olanlar üzərində qoyulurdu.[5]
Məsələnin ictimailəşməsindən sonra yaranmış skandal parlament tədqiqatı aparmağa və sonunda insan üzərində aparılan hər hansı təcrübənin yazılı razılıq ilə alınmasına dair qanun qəbul edilməsinə təkan verdi.
Zəmin
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qabaqcıl təcrübələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]MKUltra
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məqsədlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnsanlardan daha çox informasiya almaq üçün insan beyninə müxtəlif maddələrin təsir edilməsi öyrənilirdi. Layihədə əsasən, aşağıdakılar tədqiq edilirdi:
- Yaddaş diskreditasiyası
- Yaddaşın iflası
- Seksual vərdişlərin dəyişilməsi
- İnformasiyanın metodu
- İnsanlarda asılılıq hissi yaratmaq
Təcrübələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]Narkotiklər
[redaktə | mənbəni redaktə et]LSD
[redaktə | mənbəni redaktə et]Digər narkotiklər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Elektronika
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hipnoz
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kanadada təcrübələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]Aşkarlanma
[redaktə | mənbəni redaktə et]1984 ABŞ Hesablama Palatasının reportu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ölümlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məlumat razılığı cəlb edən hüquqi məsələlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]İştirak dərəcəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Layihəyə cəlb olunmuş alimlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Harold Aleksander Abramson
- Donald Eyuen Kameron
- Sidni Qottlib
- Harris İsbell
- Henri Marri
- Luis Colyon Vest
Görkəmli subyektlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Layihənin sonrası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Populyar mədəniyyətdə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Televiziya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Audio
[redaktə | mənbəni redaktə et]Digər
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Advisory on Human Radiation Experiments, July 5, 1994, National Security Archives, retrieved January 16, 2014". July 13, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 2, 2015.
- ↑ Jo Thomas. "C.I.A Says It Found More Secret Papers on Behavior Control: Senate Panel Puts Off Hearing to Study Data Dozen Witnesses Said To Have Misled Inquiry C.I.A. Tells Of Finding Secret Data". New York Times. 3 Sep 1977.
- ↑ Prepared Statement of Admiral Stansfield Turner, Director of Central Intelligence. ParaScope. Arxivləşdirilib 2006-05-26 at the Wayback Machine
- ↑ "Documents on Cheney Coverup of Olson Assassination" (PDF). Voltaire Network. 2010-03-31 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-12-02.
- ↑ Marks, John. The Search for the Manchurian Candidate. New York: Times Books. 1979. 141–142. ISBN 0-8129-0773-6.