Macarıstanda islam

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Macarıstanda islam — X əsrə qədər uzanan uzun bir tarixə malikdir. İslamın təsiri xüsusilə Macarıstanın Osmanlı ərazisinə çevrildiyi 16-cı əsrdə özünü göstərir. Macarıstanda müsəlman əhalisi təxminən 5000 nəfərdir.

Müsəlmanlara qarşı qanunlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

11-ci əsrdə Müqəddəs Ladislaus və daha sonra Koloman qeyri-xristianlara qarşı qanunlar qəbul etdi.[1][2][3] Bu qanunlar İslamı sıxışdıraraq müsəlmanları donuz əti yeməyi, kilsəyə getməyi, evlənməyi və cümə günlərini qeyd etməyi qadağan edirdi. Coloman qanunlarından bəziləri bunlardır: Əgər oruc tutanda, yemək yeyəndə və ya donuz ətindən çəkinəndə müsəlmanları görən şəxs onları yaxalayaraq padşahın yanına göndərməli və məhkəməyə verməlidir. Sonradan həmin şəxs onların malından pay almalıdır. Biz bütün İsmailiyyə kəndlərinə kilsə tikib maliyyələşdirməyi əmr edirik. İsmaililər qızlarını öz millətinə deyil, yalnız bizim millətə ərə verməlidir. Əgər İsmayılın qonağı olarsa və ya kimisə yeməyə dəvət edərsə, o, bütün qonaqları ilə yalnız donuz əti yeməlidir.

Mərkəzi Macarıstanın türk hakimiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1526-cı ildə Mohac döyüşündən sonra türklər Macarıstana daxil oldular. 1541-ci ildən onlar mərkəzi hissəyə birbaşa nəzarət etməyə başladılar və onu beş əyalətdə təşkil etdilər: Budin, Kanije, Egri, Varat və Temeşvar. 16-cı əsrdə, Osmanlı hakimiyyəti dövründə Macarıstanda çoxlu sayda müsəlman siması dünyaya gəlib. Onların arasında ən mühümləri 1582–1593-cü illər arasında bu funksiyanı üç dəfə yerinə yetirmiş Osmanlı baş vəziri Kanijeli Siyavuş Paşa və Peçdən olan türk əsilli məşhur Mövləvi dərviş Peçsevi Árifi Əhməd Dədə idi.[3]

Müasir dövr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ujbuda şurası Macarıstandakı müsəlman icmasına Budapeştdə ilk İslam mərkəzinin tikintisinə icazə verdi. Yeni İslam mərkəzinin 50.000 cildlik kitabxanası olacaq. 2013-cü ildə Macarıstan İslam Şurası Bosniya və Herseqovinanın baş müftisi Hüseyn Kavazoviçə eyni vaxtda Macarıstanın baş müftisi olmasını tələb etmişdi.[4]

Dini qanun[redaktə | mənbəni redaktə et]

Macarıstanın yeni "Vicdan və Din Azadlığı Haqqı və Kilsələr, Dinlər və Dini İcmalar Aktı" 12 iyul 2011-ci ildə qüvvəyə minib və qanun yalnız 14 dini qrupu tanıyır. İslam bu siyahıya daxil edilməyib və yeni qanuna əsasən müsəlmanlar rəsmi tanınmaq üçün müraciət etməlidirlər. Qanuna görə, qeydiyyatdan keçmiş 358 kilsə və dini birlikdən yalnız 14-nə hüquqi tanınma hüququ veriləcək, digərləri isə parlamentin üçdə ikisinin təsdiqindən sonra hüquqi qeydiyyat üçün yenidən müraciət etməli olacaqlar. 27 fevral 2012-ci ildə Macarıstan parlamenti rəsmi olaraq tanınan Macarıstan İslam Şurasının siyahısını genişləndirmək üçün ölkənin dini təşkilatlar haqqında mübahisəli qanununa dəyişiklik etdi.[5][6]

Demoqrafik məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]

2011-ci il Macarıstan siyahıyaalmasına görə, Macarıstanda 5579 müsəlman var idi, bu ümumi əhalinin yalnız 0,057%-ni təşkil edir. Onlardan 4097 nəfəri özünü macar, 2369 nəfəri ərəb olduğunu bəyan edib. Macarıstanda insanlar birdən çox etnik mənsubiyyət elan edə bilər,[7] 2011-ci il məlumatları türk əhalisini göstərmir, lakin Macarıstandakı müsəlmanların əksəriyyəti ərəb və ya türk mənşəlidir. Üstəlik, getdikcə artan sayda etnik macarlar İslamı qəbul edirlər.[8] Macarıstanda əsasən müsəlman ölkələrindən Əfqanıstan və Suriyadan təxminən 200.000 sığınacaq axtaran şəxs olduğu üçün, 2014-cü ildən bəri əhəmiyyətli qaçqın axınından sonra Macarıstandakı faktiki müsəlman sayı 5.579 müsəlmandan çox görünür.[9][10]

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Gül Babanın türbəsini, bir neçə İslam sənət əsərini ziyarət etmək olar: Quran nüsxələri, namaz xalçaları, ibadət əşyaları
    Gül Babanın türbəsini, bir neçə İslam sənət əsərini ziyarət etmək olar: Quran nüsxələri, namaz xalçaları, ibadət əşyaları
  • Erd minarəsi 2015-ci ildə görüldü
    Erd minarəsi 2015-ci ildə görüldü
  • Pecsdəki keçmiş Paşa Qasım məscidi, hazırda katolik kilsəsi kimi istifadə olunur
    Pecsdəki keçmiş Paşa Qasım məscidi, hazırda katolik kilsəsi kimi istifadə olunur
  • XVI əsrdə məscid və minarələri olan Eger şəhəri
    XVI əsrdə məscid və minarələri olan Eger şəhəri
  • Yakovalı Həsən Paşa Məscidinin Minbəri, Peç, Macarıstan
    Yakovalı Həsən Paşa Məscidinin Minbəri, Peç, Macarıstan

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Szent László törvényei". 2015-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 May 2015.
  2. ↑ "New Islamic Center in Budapest". 16 June 2009. 2012-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 May 2015.
  3. ↑ 1 2 "Budapest district green-lights Islamic center". 4 October 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 May 2015.
  4. ↑ "Radio Sarajevo". 2013-12-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-14.
  5. ↑ "Churches Divided On Hungary's New Religion Law". Huffington Post. 19 July 2011. 2011-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-19.
  6. ↑ "In Hungary, amended religion law recognize Hungarian Islamic Council". Adventist.org. 28 February 2012. 2012-11-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-06.
  7. ↑ "Hungarian census 2011 - final data and methodology" (PDF). 2013-10-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2013-11-10.
  8. ↑ "Központi Statisztikai Hivatal". 2015-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 May 2015.
  9. ↑ "Arxivlənmiş surət". ec.europa.eu. 2023-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-03.
  10. ↑ "First-time asylum applicants in the EU". Eurostat. 2022-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-03.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Macarıstanda_islam&oldid=7292182"