Markovits modeli

Markovits modeli (ing. Markowitz Modern Portfolio Theory, MPT) — investisiyaların optimallaşdırılması üçün nəzərdə tutulmuş nəzəriyyədir. Harri Markovits tərəfindən 1952-ci ildə təqdim edilmişdir və Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Bu model investorların portfelini elə qurmağa çalışır ki, onlar eyni zamanda mümkün gəliri maksimuma çatdırmaq və riski minimuma endirmək qabiliyyətinə sahib olsunlar.

Əsas prinsipləri

Riskin azaldılması üçün aktivlərin müxtəlifləşdirilməsi vacibdir. Yəni, portfel müxtəlif aktivlərdən ibarət olmalıdır ki, bir aktivdəki itki digər aktivdəki qazanc ilə kompensasiya edilsin. İnvestor həm mümkün olan ən yüksək gəliri əldə etmək istəyir, həm də riskini idarə etmək istəyir. Bu model, gəlirin artırılması ilə riskin azaldılması arasında tarazlıq tapmağı təklif edir. Risk standart sapma ilə ölçülür. Standart sapma bir portfelin gəlirlərinin dəyişkənliyini və qeyri-müəyyənliyini ifadə edir. Portfeldəki aktivlər arasında əlaqə (korrelyasiya) nəzərə alınır. Bir-biri ilə zəif korrelyasiyaya malik olan aktivlər portfelə əlavə edilərsə, risk azalır.

Əsas anlayışlar

Hər bir aktivin mümkün gəlirləri və ehtimalları əsasında hesablanır. Portfelin ümumi riskini standart sapma ilə ifadə edir və bu düsturla hesablanır.

Effektiv sərhəd (ing. Efficient Frontier) — müxtəlif aktiv paylanmalarının ən yaxşı mümkün kombinasiya nöqtələrini təmsil edir. Effektiv sərhəd üzərində yerləşən portfellər eyni risk səviyyəsi üçün maksimum gəliri və ya eyni gəlir səviyyəsi üçün minimum riski təmin edir.

Markovits modelinin mərhələləri

Aktivlərin gözlənilən gəlirləri, riskləri (standart sapmaları) və bir-biri ilə kovariasiyaları müəyyən edilir. Müxtəlif çəkilər istifadə edilərək portfelin müxtəlif kombinasiya nöqtələri hesablanır. Minimum risk və maksimum gəlir üçün portfellərin bir xətti qurulur. İnvestorun risk profilinə uyğun olan nöqtə effektiv sərhəddən seçilir.

Üstünlükləri və məhdudiyyətləri

Üstünlükləri	Məhdudiyyətləri
Elmi əsaslı yanaşma	Aktivlərin gəliri, riski və korrelyasiyası sabit olaraq qəbul edilir, lakin real bazar şəraitində bu göstəricilər dəyişkəndir.
Müasir maliyyə modellərində nəzəri və praktiki olaraq geniş istifadə olunur.	Model maliyyə gəlirlərinin normal paylanmaya malik olduğunu qəbul edir, lakin real bazarlarda anomaliyalar mövcuddur.
Portfelin müxtəlifləşdirilməsi ilə risk minimallaşdırılır.	Aktivlər arasındakı əlaqəni düzgün qiymətləndirmək üçün dəqiq məlumat toplamaq çətindir.
Gözlənilən gəlir və risk ticarət-off-u optimal səviyyədə həyata keçirilir.	Standart sapma riski tam ölçmür (məsələn, bazarın qeyri-adi hadisələrindən yaranan risklər).