Media ekologiyası üçün mənbəyə bax

'''Media ekologiyası''' — media, texnologiya və kommunikasiyanı və onların insan mühitinə necə təsir etdiyini öyrənən nəzəriyyə.<ref name=":3">{{Cite book |last=West |first=Richard |title=Introducing Communication Theory |url=https://archive.org/details/introducingcommu0000west |last2=Turner |first2=Lynn H. |publisher=McGraw-Hill Education |year=2014 |isbn=978-0-07-353428-2 |location=New York |pages=[https://archive.org/details/introducingcommu0000west/page/454 454]–472}}</ref> Nəzəri konsepsiyalar 1964-cü ildə [[Marşall MakLuhan]] tərəfindən təklif edilmişdir.<ref name=":12">{{Cite book |last=McLuhan |first=Marshall |title=Understanding media |publisher=Mentor |year=1964 |isbn=978-0-262-63159-4 |location=New York}}</ref> Media ekologiyası termini isə ilk dəfə rəsmi olaraq 1968-ci ildə [[Nil Postman]] tərəfindən təqdim edilmişdir.<ref>{{Cite book |last=Gencarelli |first=T. F. |title=Perspectives on culture, technology, and communication: The media ecology tradition |publisher=NJ: Hampton |year=2006 |location=Gencarelli |pages=201–225}}</ref>

Bu kontekstdə [[ekologiya]] medianın istifadə olunduğu mühitə – onların nə olduğu və cəmiyyətə necə təsir etdiyinə aiddir.<ref name=":0">''Understanding Me: Lectures and Interviews,'' by Marshall McLuhan, edited by Stephanie McLuhan and David Staines, Foreword by Tom Wolfe. MIT Press, 2004, p. 271.</ref> Nil Postman qeyd etmişdir ki, "biologiyada "mühit" [[bakteriya]] mədəniyyətinin böyüdüyü bir şeydirsə ([[Petri qabı|Petri qabında]] olduğu kimi), media ekologiyasında mühit [insan] mədəniyyətinin böyüdüyü texnologiyadır".<ref>{{cite journal|last1=Postman|first1=Neil|title=Media Ecology Education|journal=Explorations in Media Ecology|date=1 March 2006|volume=5|issue=1|pages=5–14|doi=10.1386/eme.5.1.5_1}}</ref> Başqa sözlə, "media ekologiyası ünsiyyət vasitələrinin insan qavrayışına, anlayışına, hisslərinə və dəyərlərinə necə təsir etməsi, media ilə qarşılıqlı əlaqələrinin onların yaşamaq şansını necə asanlaşdırması və ya əngəlləməsi məsələsinə baxır. Ekologiya sözü bu mühitlərin öyrənilməsini nəzərdə tutur: onların strukturu, məzmunu və insanlara təsiri. Nəticə etibarı ilə mühit, insanlara müəyyən düşüncə, hiss və davranış üsullarını tətbiq edən mürəkkəb mesaj sistemidir."<ref>{{Cite web |last=Postman |first=Neil |title=What is Media Ecology? |url=http://www.media-ecology.org/media_ecology/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130914024317/http://www.media-ecology.org/media_ecology/ |archive-date=14 September 2013 |access-date=2 Oct 2016 |website=Media Ecology Association}}</ref>

Bundan əlavə, alimlər medianı geniş şəkildə cəmiyyətin təbiəti və mədəniyyətini ikisi arasında "trafik"i öyrənən media ekologiyası ilə birləşdirən infrastruktur sistemi ilə müqayisə etmişdilər.<ref>{{Cite book |last=Peters |first=John Durham |title=Traffic: Media as Infrastructures and Cultural Practices |publisher=BRILL |year=2015 |isbn=978-90-04-29877-4 |editor-last=Näser-Lather |editor-first=Marion |pages=29–49 |chapter=Infrastructuralism: Media as Traffic between Nature and Culture |doi=10.1163/9789004298774_003 |editor-last2=Neubert |editor-first2=Christoph |chapter-url=https://books.google.com/books?id=46e8CgAAQBAJ&pg=PA31}}</ref>

== Qlobal kənd ==
{{Əsas|Qlobal kənd}}
Marşall MakLuhan təcridin sonunu xarakterizə etmək üçün [[qlobal kənd]] ifadəsini işlətmişdir: "insanlar artıq təcrid olunmuş vəziyyətdə yaşaya bilməzlər, əksinə, həmişə davamlı və ani [[elektron media]] ilə bağlanacaqlar".<ref>{{Cite book |last=West |first=Richard |title=Introducing communication theory: analysis and application |date=2009-02-17 |publisher=McGraw-Hill |isbn=978-0-07-338507-5 |pages=432}}</ref> MakLuhan "''[[Qutenberq qalaktikası|Qutenberq qalaktikası: Tipoqrafik insanın yaradılması]]''" kitabında qlobal kənd ideyasına toxunur: "Bir kəndin xarakteri belədir və ya elektrik mediası olduğu üçün qlobal kəndin də xarakteri belədir. Qlobal qarşılıqlı asılılığın bu əsas yeni ölçüsündən ən çox xəbərdar olan reklam və PR icmasıdır".<ref>{{cite journal|last1=Tremblay|first1=Gaëtan|title=From Marshall McLuhan to Harold Innis, or From the Global Village to the World Empire|journal=Canadian Journal of Communication|date=13 December 2012|volume=37|issue=4|pages=561–575|doi=10.22230/cjc.2012v37n4a2662|doi-access=free}}</ref>

== Araşdırılması ==
"[[Twitter]]", "[[Instagram]]", "[[Facebook]]" kimi [[sosial media]] platformalarının yüksəlişi və onların cəmiyyətdəki ünsiyyətə təsiri ilə bağlı əhəmiyyətli araşdırmalar aparılır. Bu araşdırmalarnın bəziləri media ekologiyası perspektivi ilə aparılır.

Bir çox insan sosial media platformalarından dostları və ailəsi ilə əlaqə saxlamaq, sosiallaşmaq və ya hətta alış-veriş etmək üçün istifadə etsə də, bu platformalar sosial aktivlik üçün də mühüm rol oynayır. [[İnternet aktivizm|Sosial media aktivizmi]] və [[heşteq aktivizmi]] əsas medianın və ictimaiyyətin diqqətini müəyyən səbəblərə görə cəlb etmək və etirazları asanlaşdırmaq üçün populyar üsullara çevrilmişdir.<ref>{{Cite journal|last1=Correa|first1=Teresa|last2=Hinsley|first2=Amber Willard|last3=de Zúñiga|first3=Homero Gil|date=2010-03-01|title=Who interacts on the Web?: The intersection of users' personality and social media use|journal=Computers in Human Behavior|volume=26|issue=2|pages=247–253|doi=10.1016/j.chb.2009.09.003|s2cid=3748842}}</ref>

== Həmçinin bax ==
* [[Texnoloji determinizm]]

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}

== Xarici keçidlər ==
* [http://www.media-ecology.org/ Media Ecology Association]
* [http://www.media-ecology.org/media_ecology/readinglist.html Media Ecology reading list on the MEA website]
* [http://www.afirstlook.com/ A First Look at Communication Theory], see McLuhan Chapter = Media Ecology of Marshall McLuhan/ by Em Griffin and E. J. Park
{{Mediaşünaslıq}}
{{Kommunikasiya elmləri}}
{{Xarici istinadlar}}
[[Kateqoriya:Kommunikasiyaşünaslıq]]
[[Kateqoriya:Antropologiya]]
[[Kateqoriya:Mediaşünaslıq]]
[[Kateqoriya:İnformasiya elmi]]