Meqafan
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək' lazımdır. |
Bir allüvial meqafan, zirvə olaraq bilinən mənbənin tək bir nöqtəsindən qaynaqlanan axın axınlarının mürəkkəb çökmə nümunələri nəticəsində əmələ gələn böyük bir konusvari və ya yelçəkənli bir yataqdır. Megafanlar ölçüsünə görə boş pərəstişkarlarından fərqlənir. Daha böyük ölçülərinə görə fərqli geomorfik proseslər nəticəsində əmələ gələ bilərlər. Meqa pərəstişkarlarını tipik alüvial fanatlardan fərqləndirən meyar süni miqyaslıdır. Ölçü bölgüsü ədəbiyyatda dəyişir, ən çox yayılmışı tacdan ayağa 100 km məsafədədir. Alternativ dəyərləri yuxarıdan ayaq barmaqlarına qədər 30 km -dən çox olmamaqla yanaşı, 10.000 kvadrat kilometrdən çox əhatə dairələri alternativ göstəricilər kimi göstərilmişdir.[1].
Formasiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yuxarıdakı axın mənbəyi fan önlüyünün bir hissəsini tutur və bu hissədə çöküntülər yaradır. Ayrılma kimi mürəkkəb proseslər səbəbindən axın zamanla istiqaməti dəyişərək fanın müxtəlif sahələrini tutur. Uzun müddət ərzində yağıntılar yığılaraq fan formalı formasiyalar əmələ gətirir. Tipik olaraq, meqafan çöküntülərinin üçölçülü arxitekturası çox səviyyəli qumlu təbəqələrdən, üst axarda çınqıldan, üst-üstü siltli təbəqələrlə örtülmüşdür, fasiyaların qalınlığı və paylanması yuxarıdan aşağıya doğru dəyişir[2] Meqafanların çoxalması bir çox mühitdə baş versə də, tropiklər Chaco düzündə[3] dünyanın ən böyük meqafanlarına ev sahibliyi edir, bunlardan ən böyüyü Pilcomayo.[4]
Megafan nümunələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Pilcomayo — Chaco Plain
- Grande — Chaco Plain
- Bermejo — Argentina
- Kosi — Gangetic plain of India
- Gandak — Gangetic plain of India
- Okavango
- Taquari
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
Sincandakı Taklamakan səhrasının cənub sərhədini təşkil edən Altun dağ silsilələri. Sol tərəf fanın aktiv hissəsidir, bir çox kiçik axınlarda su axan mavi görünür. -
Pantanal hövzəsində Takuari Megafan
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Latrubesse, E. M. "Large rivers, megafans and other Quaternary avulsive fluvial systems: A potential "who's who" in the geological record". Earth-Science Reviews. 146. 2015: 1–30. doi:10.1016/j.earscirev.2015.03.004.
- ↑ Latrubesse, E. M.; Stevaux, J. C.; Sinha, R. "Tropical rivers". Geomorphology. 70 (3). 2005: 187–206. doi:10.1016/j.geomorph.2005.02.005.
- ↑ Latrubesse, E. M.; Stevaux, J. C.; Cremon, E. H.; May, J. H.; Tatumi, S. H.; Hurtado, M. A.; Argollo, J. B. "Late Quaternary megafans, fans and fluvio-aeolian interactions in the Bolivian Chaco, Tropical South America. Palaeogeography, Palaeoclimatology". Palaeoecology. 356. 2012: 75–88. doi:10.1016/j.palaeo.2012.04.003.
- ↑ Iriondo, M. "Geomorphology and late quaternary of the Chaco (South America)". Geomorphology. 7 (4). 1993: 289–303. doi:10.1016/0169-555X(93)90059-B.