Metafaza
Metafaza — Metafaza (yunanca μετά, "bitişik" və "stageις," mərhələ ") eukariotik hüceyrə dövrəsindəki mitoz mərhələsidir ki, xromosomların ən sıx və qatlanmış ikinci mərhələsidədir (ən çox anafazada sıxlaşırlar). Genetik məlumat daşıyan bu xromosomlar, hər iki qız hüceyrəyə bölünməzdən əvvəl hüceyrənin ekvatoru ilə sürətlənir[1]. Metafaza hüceyrə dövrü müddətinin təxminən 4% -ni təşkil edir.
Hüceyrə dövrünün nəzarət nöqtələrindən biri prometafaza və metafaza zamanı baş verir[2] . Xromosomlar hüceyrənin ekvator sahəsi boyunca düzülür. Xromatidlər yalnız setromer hissədə bir-birilə birləşmiş vəziyyətdə olur. Hər bir xromosomun sentromerinə qütüblərdən birləşmiş vətər tellərinin qalması ilə xromatidlər qütüblərə doğru çəkilməyə başlayır. Yalnız bütün xromosomlar metafaza lövhəsində düzüldükdən sonra, hər sentromerə bölünmə vətəri birləşdikdə, hüceyrə anafaza daxil olur[3].
Sitogenetik və xərçəng araşdırmalarında metafazalar
[redaktə | vikimətni redaktə et]
Metafaza xromosomlarının analizi klassik sitogenetikanın və onkoloji tədqiqatın əsas vasitələrindən biridir. Xromosomlar metafaza içərisində qatılaşmış (qalınlaşmış) və möhkəm qatlanmışdır ki, bu da onları vizual analiz üçün ən əlverişli edir. Metafaza xromosomları xromosomların klassik şəklini (kariotip) təşkil edir. Klassik sitogenetik analizlər üçün hüceyrələr qısa müddətli bir mühitdə yetişdirilir və mitotik bir inhibitor istifadə edərək metafazada dayandırılır. Daha sonra xromosomların quruluşunu və sayını (kariotip) öyrənmək üçün mikroskop altında vizuallaşdırmaq üçün slaydlar və parçalanma (ləkələnmə) xromosomlarını hazırlamaq üçün istifadə olunur.
Qatı şişlərdən və ya lösemi nümunələrindən bədxassəli hüceyrələr də metafaza preparatları yaratmaq üçün sitogenetik analiz üçün istifadə edilə bilər. Ləkələnmiş metafaza xromosomlarının tədqiqi, xroniki mielogen lösemiyada onkogenlərə səbəb ola bilən şiş hüceyrələrinin genomundakı ədədi və struktur dəyişikliklərinin, məsələn, xromosom seqmentlərinin və ya translokasiyalarının itkisini müəyyən etməyə imkan verir.
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ "Chromosome condensation through mitosis". Science Daily. 13 June 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 June 2007.
- ↑ "Metaphase plate". Biology Dictionary. Biology Online. 4 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2012.
- ↑ "Metaphase". Nature Education. 21 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2012.