Mikayıl Xıdırzadə

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Mikayıl Xıdırzadə
Doğum tarixi
Doğum yeri Gədəbəy rayonu, Miskinli kəndi
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Belarusiya, Vitebsk
Vəfat səbəbi Müharibə
Dəfn yeri Belarusiya, Vitebsk vilayətinin, Zazıbı kəndi
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası Rusiya imperiyası
Azərbaycan AXC
SSRİ SSRİ
Milliyyəti Azərbaycanlı
Uşağı Zaur Xıdırzadə
Atası Ellaz Xıdır oğlu
Təhsili
Tanınmış yetirmələri MEA-nın müxbir üzvü Qoşqar Əhmədov, professor Əmir Həbibzadə, H. Ağayev, M. Kərimov, K.Kərimov və,s [1]

Mikayıl Ellaz oğlu Xıdırzadə (1911, Miskinli, Yelizavetpol qəzası – 1944, Vitebsk) — Azərbaycanlı riyaziyyatçı alim, Bakı Dövlət Universitetinin Mexanika-riyaziyyat fakültəsinin ilk azərbaycanlı dekanı[2] [3].

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mikayıl Xıdırzadə 1911-ci ildə Gədəbəyin Miskinli kəndində anadan olub.[4] [5] [3] [6] [7] [8] [9]

Elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gədəbəy rayon Miskinli Kənd 1-saylı tam orta məktəbində orta təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Politexnik İnstitutuna daxil olmuşdur.[1] 1932-ci ildə Azərbaycan hökumətinin Təhsil haqqında qərarına əsasən, təhsilini davam etdirmək üçün Azərbaycandakı ali məktəblərdən Moskva Dövlət Universitetinə müsabiqə yolu ilə göndəriləcək tələbələr seçilmiş və onların arasında Azərbaycan Politexnik İnstitutu Mexanika fakültəsinin 2-ci kursunu əla qiymətlərlə yekunlaşdıran Mikayıl Xıdırzadə də olmuşdur. O, 16 tələbə arasında seçim imtahanlarından müvəffəqiyyətlə çıxan və Moskva Dövlət Universitetinin Mexanika – riyaziyyat fakültəsinə qəbul edilmiş iki tələbədən biri olmuşdur.[4]. O, Sovet dövründə Moskva Dövlət Universitetinə daxil olmuş ilk azərbaycanlı olub[2][3]. Burda oxuduğu zaman müəllimləri onu Mixayıl Lomonosova bənzədir və Mikayıl müəllimə "Mixayıl" deyə səslənirlər[7]. 1937-ci ildə ali təhsilini bitirdikdən sonra Mikayıl Xıdırzadə Bakıya dönmək istəyir, lakin müəllimləri ona icazə vermir[5]. Mikayıl müəllim ona vətəndə daha çox ehtiyacın olduğunu və getməyinin vacib olduğunu bildirir[8], 1937-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Mexanika-riyaziyyat fakültəsində müəllim, 1938-ci ildən isə dekan kimi çalışıb[6]. Mikayıl müəllim fakültənin ilk Azərbaycanlı dekanı olub. Az müddətdə xeyli riyaziyyatçı yetişdirə bilib[9].

Hərbi xidməti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1936-cı ildən başlayan, SSRİ-də baş verən Böyük təmizləmə zamanı Mikayıl Xıdırzadənin adını represiya siyahısına əlavə edirlər[4]. 1941-ci ildə Böyük Vətən Müharibəsi başlayarkən səfərbərliyə cəlb olunmamaq hüququna malik olmasına baxmayaraq, Mikayıl Xıdırzadə könüllü olaraq ordu sıralarına yazılıb və cəbhəyə yollanıb[8]. Topçu bölüyünün komandiri olub[7]. Döyüşlərdə göstərdiyi qəhrəmanlığa görə, "Qırmızı Ulduz" ordeni və müxtəlif medallarla təltif edilmişdir. Onun "Qırmızı Ulduz" ordeni ilə təltif olunması haqqında olan 12 mart 1943-cü il 16 / 11 saylı əmrdə deyilir : " SSRİ Ali Sovetinin qərarı ilə döyüş tapşırıqlarını nümunəvi və igidliklə yerinə yetirdiyinə görə M. E. Xıdırzadə "Qırmızı ulduz" ordeni ilə təltif edilsin "[1] . M. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin – müəllimləri və rəhbərliyi Mikayıl müəllimin döyüşlərdə olduğunu öyrənirlər[7]. Və onun arxasınca heyət göndərirlər ki, Mikayıl müəllimi gətirsinlər[8], lakin Mikayıl Xıdırzadə 1944-cü ildə Belarusiyanın Vitebsk vilayətinin Lioznen rayonu Zazıbı kəndinin müdafiəsi zamanı hərbi tapşırığı yerinə yetirərkən qəhrəmancasına həlak olmuş və Zazıbı kəndi yaxınlığında dəfn olunmuşdur.[6][1]

Belarusiya, Vitebsk vilayətinin, Zazıbı kəndi yaxınlığında dəfn olunmuşdur. Dəfn olunanların siyahısında 4420 № — li qəbir Mikayıl Xıdırzadəyə məxsusdur.[1]

İrsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oğlu Zaur Xıdırzadə xatirəsini əbədiləşdirmək üçün Miskinli kənd qəbiristanlığında Mikayıl müəllimin atasının və qardaşlarının yanında məzar daşını qoydurur.[4]

29 sentyabr 2012-ci ildə Gədəbəy rayon Mədəniyyət evində 100-illik yubleyinə həsr edilmiş tədbir keçirilmişdir.[2][10]

Gədəbəy Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısının 31 iyul 2014-cü il tarixli, 205 — nömrəli Sərancamı ilə Gədəbəy şəhərində küçlərin birinə Mikayıl Xıdırzadənin adı verilmişdir[3].

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ölümdən sonra Sovet İttifaqı Ali Sovetinin Rəyasət heyətinin qərarı ilə 26 fevral 1946 və 15 avqust 1947-ci illərdə orden ilə təltif edilmişdir.[4] [5] [3] [6] [7] [8] [9]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 5 "Arxivlənmiş surət". 2021-08-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-09.
  2. ↑ 1 2 3 "Arxivlənmiş surət". 2021-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 https://pressklub.az/?p=93266[ölü keçid]
  4. ↑ 1 2 3 4 5 "Arxivlənmiş surət". 2021-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  5. ↑ 1 2 3 "Arxivlənmiş surət". 2021-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  6. ↑ 1 2 3 4 "Arxivlənmiş surət". 2021-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  7. ↑ 1 2 3 4 5 "Arxivlənmiş surət". 2021-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  8. ↑ 1 2 3 4 5 "Arxivlənmiş surət". 2021-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  9. ↑ 1 2 3 "Arxivlənmiş surət". 2021-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-19.
  10. ↑ "Gədəbəydə riyaziyyatçı alimin yubileyi qeyd edilib". 2012-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-12.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikayıl_Xıdırzadə&oldid=7234279"