Mixay Çiksentmixayi

Mixay Çiksentmixayi
ing. Mihaly Csikszentmihalyi
Doğum adı	Csíkszentmihályi Mihály Robert
Doğum tarixi	29 sentyabr 1934(1934-09-29)
Doğum yeri	Riyeka, İtaliya krallığı
Vəfat tarixi	20 oktyabr 2021(2021-10-20) (87 yaşında)
Vəfat yeri	Klermont[d], Los-Anceles dairəsi, Kaliforniya, ABŞ
Elm sahələri	psixologiya
İş yerləri	Çikaqo Universiteti
Təhsili	Çikaqo Universiteti
Üzvlüyü	Macarıstan Elmlər Akademiyası, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mixay Çiksentmixayi (ing. Mihaly Csikszentmihalyi [ˈmiːhaɪ ˌtʃiːksɛntməˈhaɪ.iː]; 29 sentyabr 1934, Riyeka – 20 oktyabr 2021, Klermont^[d], Kaliforniya) — macar əsilli amerikalı psixoloq, psixologiya üzrə professor, Çikaqo Universitetində keçmiş fakültə dekanı. Xoşbəxtlik, yaradıcılıq və subyektiv rifahla bağlı araşdırmaları ilə məşhurdur, lakin ən çox bir neçə onilliklər ərzində öyrəndiyi “axın” ideyası ilə tanınır.  Çiksentmixayi bir çox bestsellerlərin, jurnallar və kitablar üçün 120-dən çox məqalənin müəllifidir, onların bir çoxu müxtəlif dillərə tərcümə edilmişdir. O, psixologiya və bizneslə bağlı bir neçə sahədə dövrümüzün ən çox istinad edilən psixoloqlarından biri hesab olunur.

Yaradıcılığı

“Axın: Optimal təcrübə psixologiyası” (Flow: The Psychology of Optimal Experience) əsərində Çiksentmixayi oxucuları insanların xüsusi axın vəziyyətində - insanın fəaliyyət və situasiya ilə tam vəhdətdə olan dzen vəziyyətində olanda ən xoşbəxt olduqları nəzəriyyəsi ilə tanış edir. Axın vəziyyəti, insanın etdiyi işdə tamamilə iştirak etdiyi daxili motivasiyanın optimal vəziyyəti hesab edilə bilər. Bəzi ehtiyaclar, o cümlədən əsas ehtiyaclar ümumiyyətlə nəzərə alınmadıqda, yəqin ki, hər kəs azadlıq, sevinc, tam məmnunluq hissi ilə xarakterizə olunan bu hissi yaşamışdır. Belə vəziyyətdə insan vaxtı, aclığı, ictimai rolunu və s. unudur.

Wired jurnalına verdiyi müsahibədə Çiksentmixayi axını belə təsvir edir:

Fəaliyyətdə tam şəkildə iştirak etməkdir. Eqo uzaqlaşır. Vaxt uçur. Hər bir fəaliyyət, hərəkət, düşüncə əvvəlkindən irəli gəlir, sanki caz ifa edirsən. Bütün varlığınız iştirak edir və siz bacarıqlarınızdan bütün hüdudları qədər istifadə edirsiniz.

Axın vəziyyətinə nail olmaq üçün vəzifənin mürəkkəbliyi ilə subyektin bacarığı arasında tarazlıq tapmaq lazımdır. Vəzifə çox asan və ya çox çətin olarsa, axın vəziyyətinə nail olmaq mümkün deyil.

Axın vəziyyəti də bir növ diqqəti fokuslayır; Müşahidə edilmişdir ki, şüurlu meditasiya, yoqa və döyüş sənətləri insanın axın vəziyyətinə nail olmaq qabiliyyətini yaxşılaşdırır. Qısaca olaraq, axını diqqətin, motivasiyanın və situasiyanın bir növ məhsuldar harmoniya və ya əks əlaqə yaratmaq üçün bir araya gəldiyi bir vəziyyət kimi təsvir edilə bilər.

Diqqət o qədər mükəmməlləşir ki, vaxtı, öz bədənimi, ətraf mühiti, başqa insanları unuduram. Əllərimdən başqa heç nədən xəbərim olmur. (Csikszentmihalyi, 1975)

Elmi əsərləri

• Csikszentmihalyi M. Beyond boredom and anxiety. San Francisco, 1975.
• Чикесентмихайи Михай (1996) Креативность: Психология открытий и изобретений. Москва: Карьера Пресс ISBN 978-5-00074-049-1 , 978-5-904946-71-5
• Geirland, John (1996) «Go With The Flow». Wired magazine, September, Issue 4.09.
• Gardner, Howard, Csikszentmihalyi, Mihaly, and Damon, William (2002). Good Work: When Excellence and Ethics Meet. New York, Basic Books.
• Чикесентмихайи Михай (2003) Правильный бизнес. лидерство, состояние потока и создание смысла. Москва: Карьера Пресс. ISBN 978-5-00074-029-3
• Чикесентмихайи Михай (2011) Поток: Психология оптимального переживания. Москва. Альпина нон-фикшн. ISBN 978-5-91671-285-8, 978-5-91671-155-4, 978-5-91671-224-7
• Чикесентмихайи Михай (2011) В поисках потока: Психология включенности в повседневность. Москва. Альпина нон-фикшн. ISBN 978-5-91671-255-1, 978-5-91671-126-4, 978-5-91671-172-1
• Чикесентмихайи Михай (2013) Эволюция личности. Москва. Альпина нон-фикшн. ISBN 978-5-91671-129-5

Həmçinin bax

• Pozitiv psixologiya