Neftin sıxlığı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Neftin sıxlığıneftneft məhsullarının əhəmiyyətli və geniş istifadə olunan keyfiyyət göstəricilərindən biridir. Sıxlıq müəyyən temperaturda vahid həcmin kütləsi kimi müəyyən olunur və kq/m3, q/sm3 və ya q/ml ilə ifadə olunur.Praktikada çox vaxt ölçüsüz kəmiyyətdən – nisbi sıxlıqdan istifadə olunur.

Nisbi sıxlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nisbi sıxlıq – neftin təyin olunma temperaturunda kütləsinin standart temperaturda (tst) eyni həcmdə götürülmüş suyun kütləsinə olan nisbətidir. Standart temperatur kimi su və neft məhsulları üçün ABŞ-da və İngiltərədə tst=15,60C, digər ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda standart tst=+40C, təyin etmə temperaturu ttəy=200C qəbul olmuşdur. Nisbi sıxlıq ρ4 20 işarə olunur. Əksər neftlər və neft fraksiyaları üçün, xüsusən də böyük olmayan temperatur intervalında (0-500C-yə qədər) nisbətən az miqdarda bərk parafinlərə və aromatik karbohidrogenlərə malik neft fraksiyaları üçün sıxlığın temperaturdan asılılığı xətti xarakter daşıyır və aşağıdakı formul ilə ifadə olunur:

ρ2= ρ1 – γ (t2 – t1)

t1 – ölçmənin başlanğıc temperaturu, 0C;

t2 - ölçmənin son temperaturu, 0C;

γ - t2 – t1=1 olduqda, 10C -ə dəyişən sıxlığa düzəliş;

ρ1 və ρ 2 uyğun olaraq t1 və t2 temperaturunda maddənin sıxlığıdır.

Neft məhsulları üçün düzəliş qiymətləri

γ = 0,00093 – 0,00132 (ρ4 20 – 0,7)

formulu üzrə hesablanır. Karbohidrogenlərin nisbi sıxlığı aşağıdakı ardıcıllıq üzrə artır:

Aromatik karbohidrogenlər > naftenlər> olefinlər>alkanlar.

Əksər neftlərin sıxlıqları vahiddən kiçik olub. 0,80-0,9 q/sm3-a qədər olur. Yüksək özlülüklü qatranlı neftlər vahidə bərabər sıxlığa malik olur. Əksinə, qaz kondensatı yataqlarının nefti olduqca yüngüldürlər (ρ4 20=0,75-0,77 q/sm3). Sıxlığın qiymətinə çox faktorlar təsir edir. Onlardan əsasları: həll olmuş qazlarınqatranların miqdarı, fraksiya, distillatlar üçün isə həm də kimyəvi intervallarında qaynayan maye karbohidrogenlər qarışığıdır. Neft fraksiyalarının qaynama temperatur hədləri artdıqca, onların sıxlıqları artır. Mayelərin sıxlıqları areometrlərin və piknometrlərin köməyi ilə təyin olunur. Qazın sıxlığı standart şəraitlərdə ρq(kq/nm3) aşağıdakı formul ilə hesablana bilər:

ρq= M/22,4

M – qazın molekulyar kütləsi, kq/kmol;

22,4 – standart şəraitlərdə 1 kmol qazın həcmi, nm3.

Qaz halında məhsullar üçün standart şərait kimi 0,101Mpa (760m.civ.st) təzyiq və 00C temperatur qəbul olunmuşdur.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. V.M.Abbasov, H.C.İbrahimov, S.R.Hacıyeva, S.Ə.Məmmədxanova, E.Ş. Abdullayev, F.Ə.Əmirov//”Neft və qaz proseslərinin kimyası və texnologiyası” //Bakı-Elm-2014.S.7-8.