Ninotsminda kilsəsi
| Ninotsminda kilsəsi | |
|---|---|
| ნინოწმინდის მონასტერი | |
 | |
 | |
| 41°44′12″ şm. e. 45°17′52″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Saqareco bələdiyyəsi |
| Tikilmə tarixi | VI əsr |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ninotsminda kilsəsi — Abidə Gürcüstan Respublikasının Saqareco rayonunda yerləşmişdir. Bu kilsənin eksteryeri Möhrənis (Xocavənd rayonu) məbədini xatırladır, lakin burada apsidaların qövs formasında kənara çıxan hissəsi daha qabarıq əks etdirilmişdir.[1]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
A. L. Yakobson Ninotsminda məbədini xristian memarlığının ikinci mərhələsinə, daha konkret olaraq VI əsrə aid etmişdir. R. M. Ramişvili isə bu abidəni IV–V əsrlərə aid xristian məbədləri dairəsinə daxil olduğu qənaətinə gəlmişdir.[2]
Memarlıq xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dörd iri apsida arasında müvafiq olaraq 4 nisbətən kiçik apsida yerləşmişdir, lakin kiçik apsidalar iri apsidalardan alçaq olduğu üçün məbəd tetrakonx tipli abidələr sırasına aid edilmişdir.[2] İnteryerin böyük bir hissəsi enli günbəzin altındadır. Məbədin divarlarının xaricə baxan səthi hamar olub, heç bir dekorativ ünsürlərə malik deyildir. Məbəd onun barabanında və dörd iri apsidasında yerləşmiş pəncərələr vasitəsilə yaxşı işıqlandırılmışdır. Xristian memarlığının ilk mərhələsində inşa edilmiş məbədlər, adətən, bəsit, zülmətə qərq olmuş, ətraf aləmdən mümkün qədər təcrid olunmuş, qapalı məbədlər idisə, ikinci mərhələdə ucaldılan məbədlər mürəkkəb quruluşlu və möhtəşəm idilər. Bunu nəzərə alan A. L. Yakobson Ninotsminda məbədini xristian memarlığının ikinci mərhələsinə, daha konkret olaraq VI əsrə aid etmişdir.[2] R. M. Ramişvili isə bu abidəni IV–V əsrlərə aid xristian məbədləri dairəsinə daxil olduğu qənaətinə gəlmişdir.[3]
Ninotsminda məbədinin divarının şimal-şərq küncündəki daşın üstünə həkk edilmiş 3 sətirdən ibarət naməlum yazı məşhur gürcü mütəxəssəsi A. Şanidze tərəfindən "alban dövlət biriyinin tərkibinə daxil olmuş, gürcülərdən şərqdə, qonşuluqda yaşamış, gürcülər tərəfindən "er" adlandırılan xalqın dilinə" aid edilmişdir.[4] D. L. Musxelişvili həmin yazını bu ərazidə qeyri-gürcü mənsubiyyətli əhalinin məskunlaşdığını sübut edən bir dəlil kimi dəyərləndirərək, onu alban mənşəli suc qəbiləsi ilə əlaqələndirməyin mümkün olması barədə bir fərziyyə irəli sürür.[5] K. V. Trever Saqareco rayonunun ərazisinin tarixi Albaniyaya məxsus olmasını nəzərə alaraq Ninotsminda yazılarının alban mənşəli olduğunu güman etmişdir.[4]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Xəlilov M. C., Albaniyanın Xristian Abidələri (IV–X əsrlər). Bakı — 2011, s.341
- Яакобсон А.Л., Закономерности в развитии средне вековой архитектуры. Ленинград: Наука, 1985
- Рамишвили Р.М. Грузия в епоху раннего средневековья (IV–VIII вв) (rus). Москва: Наука. 2003. 403.
- Тревер К.В. Очерки по истории и культуре Кавказской Албани (IV–VII в.н.э). Москва: 1959
- Мусхелишвили Д.Л., Из исторической географии Восточной Грузии (Шаки и Гогарена).Тбилиси: Мецниереба, 1982
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Xəlilov M.C. Albaniyanın Xristian Abidələri (IV-X əsrlər) (az.). Bakı: AFPoliqrAF. 2011. 185–186.
- ↑ 1 2 3 Яакобсон А.Л. Закономерности в развитии средне вековой архитектуры (rus). Ленинград: Наука. 1985. 48.
- ↑ Рамишвили Р.М. Грузия в епоху раннего средневековья (IV-VIII вв) (rus). Москва: Наука. 2003. 403.
- ↑ 1 2 Тревер К.В. Очерки по истории и культуре Кавказской Албани (IV-VII в.н.э) (rus). Москва. 1959. 338.
- ↑ Мусхелишвили Д.Л. Из исторической географии Восточной Грузии (Шаки и Гогарена) (rus). Тбилиси. 1982. 23.