Niya xarabalıqları
| Niya xarabalıqları | |
|---|---|
 | |
| 38°00′00″ şm. e. 82°41′00″ ş. u.HGYO | |
| Yer qeydləri | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Niya xarabalıqları — təxminən 115 kilometr (71 mil)lik arxeoloji ərazi. Çinin müasir Sincanında Tarım Hövzəsinin cənub kənarında müasir Niya şəhərinin şimalında yerləşir. Qədim yer ana dilində Caḍ́ota kimi tanınırdı. Ərazidə çox sayda qədim arxeoloji əsərlər aşkar edilmişdir.
Niya bir böyük ticarət mərkəzi kimi İpək Yolunun cənubundadır. Qədim dövrlərdə Çindən Orta Asiyaya mal aparan dəvə karvanları burada idi.
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Han Tarixi Kitabında müstəqil vahə-dövlət kimi Niyanın olduğu düşünülür.
Üçüncü əsrdə Niya Lulan Krallığının bir hissəsi oldu. Dördüncü əsrin sonlarına doğru Çin hökmdarlığına tabe idi. Daha sonra Tibet tərəfindən fəth edildi.
Qazıntılar
[redaktə | mənbəni redaktə et]
1900-cü ildə Mark Avrel Steyn Qərbi Çinə və Təkləməkan Çölünə yola düşdü. Niyada bir neçə yaşayış qrupunu qazdı və 100 taxta lövhə tapdı. Bu lövhələrdə Kuşan imperatorluğunun və ya Hindistanın bürokratik ənənələrindən təsirlənmiş, Qandaran köçkünlərinə aid olan, erkən bir Hind yazısı olan Karoştidə yazılmış gil möhürlər, rəsmi əmrlər və məktublar var idi. Digər tapıntılara Han sülaləsindən qalma sikkələr və sənədlər, Roma sikkələri, qədim siçan tələsi, çubuq, işlək vəziyyətdə yay, oyulmuş tabur, işlənmiş şəkildə hazırlanmış xalça və digər tekstil parçaları daxildir. Həmçinin, incə oyma, saxsı qablar, Çin səbətləri və lak məmulatları ilə taxta mebel kimi bir çox digər ev əşyaları da aiddir. Avrel Steyn 1901-1931-ci illər arasında dörd dəfə Niyanı ziyarət etdi.
Sahədəki Çin-Yapon arxeoloji qazıntıları üçün rəsmi təsdiq 1994-cü ildə verilmişdir. Tədqiqatçılar indi təxminən 100 yaşayış, dəfn sahələri, heyvanlar üçün saraylar, meyvə bağları, bağlar və əkin sahələri də daxil olmaqla bir çox ərazilərin qalıqlarını tapdılar. Onlar həmçinin dəmir kimi alətlər yaxşı saxlanılan baltalar və oraqları, taxta dəyənəkləri, saxsı qabları tapdılar. Orada tapılan insan qalıqları bu xalqların mənşəyi ilə bağlı fərziyyələrə səbəb oldu.
Niya xarabalıqlarından tapılan bəzi arxeoloji tapıntılar Tokyo Milli Muzeyindədir. Digərləri Britaniya Muzeyi, Britaniya Kitabxanası və Yeni Dehlidəki Milli Muzeydəki Steyn kolleksiyasının bir hissəsidir.
Qədim mətnlərdə bəzi kral adları göstərilmişdir.[1]
Qeydlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "论尼雅遗址的时代". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-06.