Nizami itburnusu
Nizami itburnusu | ||||
---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Nizami itburnusu |
||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
Nizami itburnusu (lat. Rosa nisami) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin i̇tburnu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir, prioritet endemik növüdür. Regional IUCN Statusu: NT.
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təbiətdə 110-190 sm hündürlükdə olan koldur. Tikanları bir formadadır və qaidə hissəsi genişdir. Yarpaqları tərs yumurtavarı və ya neştərşəkillidir. Yarpaqcıqlarının uzunluğu 3,5 sm-ə qə-dər, eni isə 2,5 sm-ə qədər ola bilir. Çiçək olan budaqlarda yarpaqlar uzunsov lansetşəkilli olub, enliləşmişdir. Bəzən bu yarpaqlar qulaqcıqlara malik olur. Çiçəkləri tək-tək, bəzən bir neçəsi bir yerdə toplanmışdır. Meyvəsi uzunsov olub 2-2,5 sm uzunluqda, 1,2-1,5 sm enində ola bilir, qırmızı rəngdədir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
İyul-avqust aylarında çiçək açır və meyvə verir. Orta dağ qurşağında, dağ meşələrində bitir. Xalq təbabətində istifadə olunur.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lerik və Daşkəsən rayonları ərazisində təbii halda rast gəlinir. Kiçik Qafqazın şimal hissəsi (Göygöl rayonu — Yaldaşdağ; Gədəbəy rayonu), Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Kükü, Biçənək kəndləri), Diabar (Kalaxan kəndi).
Bitdiyi yer[redaktə | mənbəni redaktə et]
Orta dağ qurşaqlarının quru yamaclarında, meşə kənarlarında, kolluqlarda yayılmışdır.
Təbii ehtiyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda dar bir arealda yayılmışdır.
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın təbii ehtiyatı azalır. Əhali tərəfindən həddindən artıq toplanılması azalma tendensiyasını artırır.
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Meyvələrin intensiv toplanması və iqlim.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ The Plant List (ing.). 2010.