Nurek
| Nurek | |
|---|---|
 | |
| 38°23′18″ şm. e. 69°19′30″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 885 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 735300 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Nurek (tac. Норак) — Tacikistanda şəhər, paytaxt Düşənbədən 70 km cənub-şərqdə, əhalisi 30.900 (2019).
16 dekabr 1960-cı ildə Nurek kəndini regional tabe şəhərə (Ordjonikidzeabad bölgəsi) çevirərək Nurek Su Elektrik Stansiyasının inşası zamanı yaradıldı.[1]
Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nurek, Vaxş çayının üzərində, dəniz səviyyəsindən 885 m yüksəklikdə yerləşir. Şəhərə bir çox kənd və camaat daxildir (tərkibində bir neçə ailənin yaşadığı qəsəbələri belə adlandırırlar): Tutkavul, Kibil, Çaşma, Lanqar, Dukoni, Xocaabdulla, Navde, Daqana və Energetik.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
12 iyul 1961-ci ildə Nurek respublika tabeliyində bir şəhər statusu aldı[2].
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhalisi 1 yanvar 2019-cu il tarixinə 30.900 nəfərdir.
Sənaye[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nurek SES: 1972-ci ildə istismara verilmişdir, bənd hündürlüyü 300 m, elektrik stansiyasının gücü 3000 MW, su anbarının səthinin sahəsi 98 km²
- yığma beton zavodu
- geyim fabriki
- çörək istehsalı
Nurek şəhərində bina və şəhərləri lazım olan hər şeylə vaxtında və tam təmin edən yeni bir iqtisadi əməkdaşlıq forması — "İşçi estafeti" yarandı. Bunun sayəsində Nurek SES -in birinci bloku 15 noyabr 1972-ci ildə, 1978-ci ilin dekabrında isə ucuz elektrik enerjisi istehsal edən stansiyanın son bloku istismara verildi. Qeyd edək ki, Nurek SES istifadəyə verildikdən sonra 292,5 milyard kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal etmişdir. Təkcə 2004-cü ilin ilk 8 ayında 9,8 milyard kilovat-saatdan çox elektrik enerjisi istehsal edilmişdir. Nurek Su Elektrik Stansiyasının tikintisi nəticəsində Nurek su anbarı yaradıldı. Su anbarının doldurulmasına 1972-ci ildə başlanmışdır, sahəsi 98 kvadrat kilometr, həcmi 10,5 milyard kubmetrdir. m3 orta dərinliyi 107 metr və hündürlüyü 300 metrdir.
Ekoloji vəziyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
İnkişaf etmiş sənaye və əhalinin sürətli artımı Nurekdə çətin bir ekoloji vəziyyətə səbəb oldu: tullantıların toplanması üçün infrastrukturun olmaması səbəbindən şəhərin sanitariya standartlarına cavab verməyən zibilliklərlə dolu olduğu ortaya çıxdı[3].
Strateji obyektləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nurekdə, 2200 m yüksəklikdə, Rusiya Federasiyasının Aerokosmik Qüvvələrinə məxsus kosmik vəziyyət kəşfiyyat sisteminin "Okno" ("Nurek") (RSC) optik-elektron kompleksi yerləşir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2019 года" (PDF). stat.ww.tj. İstifadə tarixi: 2019-12-04.[ölü keçid], стр. 21
- ↑ Ведомости Верховного Совета СССР. № 29 (1064), 1961 г.
- ↑ "Нуреку выделят миллионы на очистку города от мусора" (rus). Sputnik Таджикистан. 2019-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-14.