OBON

OBON (Orta Asiya) (Əlahiddə Təyinatlı Qadınlar Dəstəsi/Отряд Баб Особого Назначения) — Orta Asiyada kütləvi informasiya vasitələri ilə işıqlandırılan mitinqlərdə və digər açıq və qapalı məkanlarda keçirilən kütləvi tədbirlərdə qalmaqal, qarışıqlıq, təxribat (provokasiya) və bu kimi digər pozucu hərəkətlər törətmək üçün öz xidmətlərini təklif edən/satan qadınları ifadə etmək üçün istifadə olunan termin.

Əsasən onların xidmətləri hədəfə alınmış tədbir təşkilatçılarının oponentləri (rəqibləri) olan sifarişçi tərəfindən ödənilir. Obonun fəaliyyətinə mitinqlər (kontr-mitinqlər, kvazi-mitinqlər) təşkil etmək və hədəf mitinqləri dağıtmaq, hədəf mitinqlərin gedişatını pozmaq, toplantı iştirakçılarına, mitinqi keçirən şəxs(lər)ə və təşkialat(lar)a təzyiqlər göstərmək, onları başqa insanların gözü qarşısında alçaltmaq, təhqir etmək və döymək, inzibati və digər binaları, toplantı məkanlarını tutmaq, yolları kəsmək, siyasətçiləri tutduğu mövqedən məhrum etmək və sair bu kimi xuliqanlıq hərəkətləri aid edilir. Obonun fəaliyyətinə hədəfə alınanların özlərinə və yaxınlarına zor tətbiq etmə və onları oğurlama, onların əmlakını məhv etmə və sair bu kimi digər fiziki və psixoloji zor tətbiq etmə və belə zor tətbiq etmə hədəsi ilə müşayiət oluna bilir..

XXI əsrdə daha çox Özbəkistan hakimiyyət tərəfindən müxaliflərinə qarşı və Qırğızıstanda Aksıy hadisələri zamanı istifadə olunub. Tətbiqinin yaradıcısı kimi Usen Sıdıkov hesab olunur. O parlament seçkilərində Əsgər Akayev tərəfindən seçkilərdən uzaqlaşdırılanda . obon(çu)ların xidmətindən istifadə edib. Digər postsovet ölkələrində də oxşar təyinatlı insanlardan istifadə olunub.

Tarix

Yaranma mənşəyi cibgirlərin məşhur praktikasına gedib çıxır. Söhbət cibgirlərin öz oğurluq əməlləri uğursuz alınanda aradan çıxıb cəzasız qalmaları üçün aranı qarışdırmaqdan ötrü onlara lazım olan, onların qaçmalarına şərait yaradacaq lazımi səs-küyü, qarışıqlığı, salacaq şəxsləri (muzdla və ya hər hansı nemət və s. müqabilində) satın almaları praktikasından gedir. Quruluşca Qırğızıstan parlamenti deputatının onları OMON-çulara bənzətməsindən yaranıb. Qırğızca obon - hava (nəğmə) mənası verən sözlə də əlaqələndirilir. O baxımdan ki, onlar başqasının çaldığı havaya oynayırlar.

Nisbi sakit və şiddətli növlərə bölünür:

Şiddətliləri adətən qəfil peyda olur, yumurta, pomidorlar atır, bərkən qışqırır, əlbəyaxa olur, üz-gözlərini cırmaqlayır, əyin-başlarını yırtır, mümkün olduqca böyük səs-küy salmaqla məşğul olurlar. Yerli polisin adətidir ki, onlara qarşı tolere (dözümlü) yanaşır, heç bir həbs etmir, tədbir görmürlər.

Nisbi sakitləri adətən plakat daşıyır, bir növ "massovka" rolu oynayır.

Məzənnə Qırğızıstanda, məsələn, 5-100 dolar arası xidmətdən asılı olaraq dəyişir: cırmaqlamaq, əlbəyaxa olmaq daha bahalıdır.

Bəziləri Qırğzızstanda xüsusən də 2010 Oş hadisələrindən sonra QHT-ə çevrilə bilib. Prezident Atambaev onlardan birinin rəhbəri Turqunay Aytiyeva ilə bağlı qapılar arxasında görüşmüşdü.