Preobrajenski qalası
| Preobrajenski qalası | |
|---|---|
 Preobrajenski istehkamları XIX əsrdə | |
 | |
| 42°38′26″ şm. e. 46°14′27″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Yerləşir | Dağıstan Botlix rayonu |
| Aidiyyatı | Rusiya imperiyası |
| Sifarişçi | Aleksandr Baryatinski |
| Tikilmə tarixi | 6.05.1859 |
| Material | kirəc daşı |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərmir |
| Dövlət | Rusiya |
| Region | Avropa |
| Kateqoriya | Qala |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Preobrajenski qalası (Preobrajenski körpü istehkam-qalası) — Dağıstan Respublikasının Botlix rayonunda Andi Göysu çayı üzərində tikilmiş Rusiya imperiyası qalası.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1859-cu ildə Şeyx Şamilin əsir alınması ilə Qafqaz müharibəsi başa çatdı. Çar hakimiyyəti onun şəxsiyyətinə hörmət və ehtiram göstərdi. Üstəlik, çar hökuməti başa düşdü ki, dağlılara qalib gəlmək nə qədər çətindirsə, onları itaətdə saxlamaq ondan da çətindir. Bu səbəbdən hökumət bölgədə xeyli qoşun hissələri saxlamaq qərarı verdi. Bunun üçün Çar avtokratiyası Dağıstanda qalalar tikməyi də zəruri hesab etdi. Qalaların tikilmə yeri əsasən yol qovşaqları və çaylar üzərindən keçən körpü və keçid yerləri seçilirdi. O dövrün bütün tələblərinə cavab verən ən güclü belə istehkamlardan biri Andi Göysu çayının vadisində tikilmişdir.
Qalanın əsası 1859-cu ildə feldmarşal Aleksandr Baryatinski tərəfindən qoyulmuşdur. Qala mənbəyini Tuşetiyadan götürən Pirikitel Alazani və Tuşeti Alazani çaylarının birləşməsindən əmələ gələn Andi Göysu çayının vadisində inşa edilib. Qalanın mövqeyinin seçilməsində əsas məqsəd onun vadidən keçən yeganə yolu bağlamaqdır. Lakin bölgənin dağlıq olması və havanın rütubətli, bol yağıntılı olması nəzərə alınmamışdı. Təbii şərait və sərt iqlim burada uzun müddət hərbi birliklərin saxlanılmasına imkan vermirdi. Üstəlik malyariya epidemiyasının baş verməsi ilə əlaqədar olaraq qala vadinin yuxarı axarında köçürüldü. Belə ki, yeni qala Andi Göysu çayının üzərində salnmış dəmir körpünün yaxınlığında inşa olundu. 1912-ci ildə istehkamda 207-ci Yeni-Bəyazit alayının bir rotası yerləşdirildi.[1]
Qala 1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra ləğv edildi. Əvvəlcə onun yerində yola nəzarət idarəsinin əməkdaşları yerləşdirlidi. Sonra isə millis məntəqəsi quruldu. Lakin bir müddət sonra qala birdəfəlik tərk edildi. Bu səbəbdən qala uzun müddət baxımsız qaldı. Qalanın baxımsız vəziyyətdə qalması onun divarlarının uşub tökülməsi ilə nəticələndi. Üstəlik nəzarətin olmaması səbəbindən yerli sakinlər qala divarlarının daşlarını tikinti materialı kimi söküb aparıblar. Hazırda mərkəzi hökumət tərəfindən qalanın yenidən qurulması planları müzakirə edilir. Lakin bu istiqamətdə hələ də irəliləyiş görsənmir.[2]
Təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Preobrajenski qalası aşağıdakı hissələrdən ibarətdir:
- Qala divarı
- Döyüş qüllələri — 3 ədəd
- kazarma
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
Gözətçi qülləsi -
Döyüş qülləsinin qalıqları -
Preobrajenski qalasının ümumi görünüşü -
Preobrajenski körpüsü
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Б. Гаджиев. Царские и шамилёвские крепости в Дагестане. Махачкала. 2006
- ↑ "«За выполнение долга награды давать не надо»". 2012-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-16.