Qızılbalıq
| Qızılbalıq | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Salmo | |||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||||
| Salmo Linnaeus (1758) | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Qızılbalıq (lat. Salmo) — qızılbalıqkimilər dəstəsinin qızılbalıqlar fəsiləsinə aid balıq cinsi.
Avropa, Şimali Asiya, Şimali və Mərkəzi Amerika sularında geniş yayılmış qızılbalıqların 9 cinsə mənsub olan 400-dən çox növü məlumdur. Xəzər dənizində qızılbalıqların 2 cinsə mənsub olan 1 növü -Stenodus leucichthys və 1 yarım növü-Salmo trutta caspius (Xəzər kumjası) yaşayır.
Çoxalması[redaktə | əsas redaktə]
Cinsi yetginliyə 4-5 yaşında çatır. Erkək balıqlar (zavod şəraitində) 2-3, hətta 1-2 yaşında cinsi yetkinliyə çata bilirlər. Cinsi yetginliyə çatmış balıqlar kürü tökmək üçün noyabr ayından başlayaraq, əsasən Kür çayına və Xəzərə tökülən başqa çaylara girirlər. Kür çayı üzərində Mingəçevir, sonra isə Varvara bəndləri tikildikdən sonra qızılbalıq öz təbii kürütökmə yerlərindən həmişəlik məhrum oldu və yalnız Araz çayı hövzəsində müəyyən kürüləmə sahələri qaldı. Bu yerlər Arazm sol qolu olan Həkəri və sağ qolu olan Zabuxçay hövzələrində mövcuddur. Lakin qızılbalığın bu yerlərə gəlib çıxdığı yol da Bəhrəmtəpə bəndinin tikilməsilə (1956) bağlanıb. İndi Kür çayı hövzəsində qızılbalığın təbii çoxalma yerləri tamamilə aradan çıxmışdır və onların ehtiyatı Çaykənd, Qəbələ qızılbalıq və Qaradağ Dəniz Təcrübi zavodlarının sayəsində bərpa olunur.Kür qızılbalığı, qeyd olunduğu kimi, bütün ömrü boyu yalnız bir dəfə nəsl verir. Adətən onların əksəriyyəti kürü tökdükdən sonra ölürlər. Yalama və Lənkəran çaylarına girən qızılbalıqlar isə 5-6 dəfə kürü verə bilirlər.Hər bir balıq 16 mindən 45 minədək kürü verir. Təbii çoxalma zamanı balıqlar çayların mənsəbində zəif axan olan, qumluq hissələrində kürü tökür və kürülərini adətən quma basdırırlar və 2-3 aydan sonra onlardan xırda balıqlar (sürfələr) əmələ gəlir. 1-2 il çayda qaldıqdan sonra onlar dənizə qayıdır, dənizdə böyüyür, cinsi yetginliyə çatdıqdan sonra yenə də çoxalmaq üçün çaylara girirlər.