Qızağan
Qızağan Xan — türk və altay mifologiyasında döyüş tanrısı. Kızığan da deyilir. Göyün doqquzuncu qatında yaşayır. Kayra Xanın oğludur. Çox qüvvətlidir. Orduları idarə etməkdə, döyüşləri qazanmaqda, düşməni yenmekte komandirlərə köməkçi olar. Qırmızı yularlıdır, qırmızı buğra kürəyində oturar. Asası göyqurşağıdır. Qırmızı rəng ilə işarələniyər. Döyüşçüləri qoruyar. Türk-Monqol imperatorluqları bir fəth dövləti olduğu üçün müharibələr və döyüşçülər ictimai həyatda əhəmiyyətli bir yer tutar. Bütün kişilər, hətta yeri gələndə qadınlar da eyni zamanda əsgərlərdir. Türklərin qadınları və uşaqları da pusat (silah) istifadə etməyi bilərlər. Qüvvəti simvollaşdırır. Güclülük nağıl və söylence qəhrəmanlarının ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindəndir. Döyüşçülərə və əsgərlərə qüvvət verər. Onların yenilməz olmalarını təmin edər. Bəzən çox az sayda əsgərin özündən qat-qat çox böyüklükdəki orduları yeyildiyinə şahid olunar. Tarixdə bu kimi vakalara rast gəlinməsi heç də az deyildir.
Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
(Qız/Kıs/Kıy) kökündən törəmişdir. Hirsin və qanın rəngi olan qırmızı sözcüyü eyni kökdən gəlir. Qısqanmaq felini də saxlayır. Güclü, qüvvətli, hirsli deməkdir.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)