Qapanat tüməni
| Kapanat tüməni (Qapanat hakimliyi) | |
|---|---|
| Tümən-e Qapanat | |
| Ölkə | Elxanilər dövləti |
| Daxildir |
1. Kəkəberd 2. Kəhram Əyrinci 3. Kəhram Sahibi 4. Masırı 5. Bağaberd 6. Mədəni-mis 7. Əcənan 8. Kəlaberd 9. Çavundur 10. Əmlaki-xanazor 11. Mincivan 12. Bərgüşad 13. Kəhparə 14. Sisəcan nahiyəsi |
| İnzibati mərkəz | Qafan[q 1] |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | XIII əsrin sonları |
| Ləğv edilib | 1840 |
| Müasir dövrdə |
 Azərbaycan  Ermənistan |
|
|
Qapanat tüməni — Elxanilər dövrünə yaranmış inzibati ərazi vardı. Adı Qapan çayı adındandır.
Sultan Cahanşah bəy və oğlu Sultan Həsənəli bəyin hökmlərində "Qapanat, Aran və Arasbar tüməni" yazılması bir daha sübut edir ki, XIV əsrin ikinci yarısında Qapanat adlı inzibati ərazi vardı Bəzi qaynaqlarda Bağabürd, Küpara, Əcənan mahalları hamısı bir yerdə Qapanat adlanır.
Səfəvilər dövründə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Həsən sultan Ördəkli Qapanat hakimi (1628) idi.
Rus imperyası dövrü
[redaktə | mənbəni redaktə et]1840 cı ildə Şuşa qəzası nın nahiyəsi olmuşdur. Qafan nahiyəsi Zəngəzur və Sisyan nahiyələri ilə həmsərhəddir. Zəngəzur qəzasının Qafan nahiyəsi qəzanın, təxminən mərkəzində yerlşmişdi. Bu nahiyənin hesabına 1930-cu ildə Ermənistan SSR-nin tərkibində ərazisi 1345 km2 olan Qafan rayonu və 1933-cü ildə Azərbaycan SSR-nin tərkibində sahəsi 802 km olan Qubadlı rayonu yaradılmışdır. Qafan (Kapan) nahiyəsi Bərguşad (Bazar çay) çayının boyunca Zəngəzur nahiyəsi, cənubdan Meğri və qərbdən Sisyan nahiyələri ilə həmsərhəddir. Bu nahiyə 6 kiçik dairəyə (okruq) bölünmüşdür: Oxçu dairəsi, Gığı dərəsi dairəsi, Əcanan türk dairəsi, Kəpəz dairəsi, Bəsitçay dairəsi və Çaundur-çay dairəsi. Qafan nahiyəsi də digər nahiyələr kimi dağlıqdır. Bəzi yerlərdə isə bu dağlar keçilməz sıldırımlar və yarğanlarla haĢiyələnir. Bu nahiyədə meĢə örtüyü qalın və zəngindir[1]
1867-ci il dekabr tarixli fərmana əsasən, Zəngəzur və Cavanşir sahələri Şuşa qəzasından ayrılıb müstəqil qəzalara çevrildilər.
1867-ci il dekabr tarixli fərmana əsasən, Qafan nahiyəsi Zəngəzur qəzası nın nahiyəsi olmuşdur. 1930-cu il sentyabrın 9 Qafan rayonu rayona çevrilmişdir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2018-12-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-03.
Musa Urud. Zəngəzur. (Elmi-publisistik nəşr). Bakı, "NURLAR" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2005 Faruk Sümer — «Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü»